302
“KORXONALARDA XARAJATLARNI BOSHQARISH” MAVZUSI
BO’YICHA AMALIYOT DARSI UCHUN TOPSHIRIQLAR
1-masala. Moliyaviy menejerning qaysi variantni tanlashi korxona uchun yuqori
samara keltiradi?
t/r
Ko’rsatkichlar
1-variant
2-variant
3-variant
4-variant
1
1
Realizatsiya
qilinadigan
mahsulot soni
10000
8000
7000
6000
2 Mahsulot sotish bahosi
250
300
300
250
3
1 dona mahsulotga
sarflanadigan
o’zgaruvchan xarajat
150
170
160
100
4 Doimiy xarajatlar
1000000
1000000
1000000
1000000
Javob:Moliyaviy menejerning 2-variantni tanlashi korxona uchun yuqori
samara keltiradi.
t/r
Ko’rsatkichlar
1-variant 2-variant
3-variant 4-variant
1
Realizatsiya qilinadigan
mahsulot soni
10000
8000
7000
6000
2 Mahsulot sotish bahosi
250
300
300
250
3
1 dona mahsulotga
sarflanadigan
o’zgaruvchan xarajat
150
170
160
100
4 Doimiy xarajatlar
1000000
1000000
1000000
1000000
5 Daromadlar
2500000
2400000
2100000
1500000
6 Xarajatlar
2500000
2360000
2120000
1600000
7 Foyda
0
40000
-20000
-100000
2-masala. Korxona necha dona mahsulot sotsa korxona zarar ko’rmaydi?
Boshqa so’z bilan aytganda korxona ishlab chiqarish faoliyatining zararsizlik
nuqtasini toping.
№
Ko'rsatkichlar
Bitta mahsulot
Umum ishlab
chiqarish
1
Mahsulot sotish
250
2
O'zgaruvchan xarajatlar
2.1 Xom-ashyo va materiallar
80
2.2 Kuchli elektr energiya
40
2.3 Ishbay ish haqi xarajatlari
20
2.4 Transport xarajatlari
10
303
3
Doimiy xarajatlar
3.1 Amartizatsiya
xarajatlari
600000
3.2 Vaqtbay ish
haqi xarajatlari
300000
3.3 Umumsex xarajatlari
100000
Javob: Korxona necha dona mahsulot sotsa korxona zarar ko’rmaydi? Boshqa
so’z bilan aytganda korxona ishlab chiqarish faoliyatining zararsizlik nuqtasini
toping.
№
Ko'rsatkichlar
Mahsulot
soni
Bitta
mahsulot
Umum ishlab
chiqarish
1
Mahsulot sotish
x
250
250x
2
O'zgaruvchan xarajatlar
2.1 Xom-ashyo va materiallar
x
80
80x
2.2 Kuchli elektr energiya
x
40
40x
2.3 Ishbay ish haqi xarajatlari
x
20
20x
2.4 Transport xarajatlari
x
10
10x
O'zgaruvchan xarajatlar jami
x
150
150x
3
Doimiy xarajatlar
3.1 Amartizatsiya xarajatlari
-
-
600000
3.2 Vaqtbay ish haqi xarajatlari
-
-
300000
3.3 Umumsex xarajatlari
-
-
100000
Doimiy xarajatlar jami
-
-
1000000
Xarajatlar jami
-
-
1000000+150x
Daromadlar
jami
-
-
250x
3-masala. Korxona mahsulot ishlab chiqarish uchun stanok sotib oldi. Stanok 2
xil o’lchamli, ya’ni kattalar va kichiklar uchun mo’ljallangan kiyim ishlab chiqaradi.
Quyidagi jadval ma’lumotlaridan foydalangan holda korxona ushbu ikki mahsulotdan
qancha miqdorda ishlab chiqarib sotsa zarar ko’rmaydi?
Ko’rsatkichlar
Bitta
mahsulotning
sotish bahosi
Bitta mahsulotga
ketadigan
o’zgaruvchan
xarajatlar
Doimiy
xarajatlar
Kattalar kiyimi
250
150
1000000
Kichiklar kiyimi
200
100
Javob: 100(x+y)-1000000=0 , bundan x+y=10000 kelib chiqadi, ya’ni korxona
kattalar va kichiklar kiyimidan jami 10000 ta mahsulot ishlab chiqarsa zarar
ko’rmaydi. Bunda kattalar va kichiklar kiyimi mos ravishda (800 va 200) yoki (500
va 500) yoki (200 va 800 ta) kabi va hokozo bo’lishi mumkin
304
№
Korsatkichlar
Kattalar
kiyimi
Kichiklar
kiyimi
Jami
1
Mahsulot soni
x
y
-
x+y
2
Bitta mahsulotning
sotish bahosi
250
200
-
-
3
Bitta mahsulotga
ketadigan
o'zgaruvchan
xarajatlar
150
100
-
-
4
Doimiy xarajatlar
-
-
1000000
-
5
Jami xarajatlar
150x
100y
1000000
150x+100y+
1000000
6
Daromadlar
250x
200y
-
250x+200y
7
Foyda
-
-
-
100(x+y)-1000000
4-masala. Korxona 2012-yil 1-aprelda 14000000 so’mlik ishalb chiqarish
mashinasini sotib oldi. Koldik kiymati 2500000 so’m, xizmat kilish muddati 8 yil. U
xizmat kilish muddati davomida 10000 km va 2013-yili 1500 km yurgan. 2013-yil
uchun stanok amortizatsiya ajratmasini xisoblang (korxona ishlab chikarishga
qo’shgan xissasi usuldan foydalanadi)
Echilishi: (14000000-2500000)*1500/10000=1725000 so’m
5-masala. “O’zagrosug’urta” DASK fermer xo’jaligi etishtiradigan g’alla
hosili tabiiy ofatlar, kasalliklar va zararkunandalar ta’siri natijasida hosilning
kamayib ketishi yoki butunlay nobud bo’lishi tufayli ko’radigan moliyaviy zararlarni
oldini olish maqsadida 4% sug’urta tarifi bo’yicha sug’urtalangan. Quyidagi
ma’lumotlarga asosan fermer xo’jaligining to’lagan sug’urta mukofotini va olishi
mumkin bo’lgan sug’urta qoplamasini aniqlang.
1. Umumiy g’alla maydoni – 80 ga
1. Rejalashtirilgan g’alla hosili – 1400 ts
1. O’rtacha hosildorlik – 17,5 ts/ga
1. 1ts. g’allaning preyskurant narxi – 11 ming so’m
Echilishi:
1400ts x 80% / 100 = 1120 ts.
1120ts x 11 ming so’m = 12320 ming so’m
12320 ming so’m x 4% /100 = 492,8 ming so’m
Javob: Fermer xo’jaligi sug’urta kompaniyasiga 492,8 ming so’m miqdorida
sug’urta mukofoti to’llagan holda 12320 ming so’m miqdorida sug’urta qoplamasi
olishi mumkin.
6-masala. Korxona xarajatlari: moddiy xarajatlar 560 mln. so’m, ish haqi va
ijtimoiy ajratmalar - 450, amortizatsiya - 200, boshqa xarajatlar - 81. Foyda summasi
305
500 mln. so’m. Ustav fondi 20,0 mln. so’m. Investitsiya miqdori 560 mln. so’mga
teng. Samaradorlik normasi 0,15. Keltirilgan xarajatlar summasi aniqlansin
Echilishi:
“KORPORATIV TUZILMALARDA SOLIQ MENEJMENTINI TASHKIL
ETISH”MAVZUSI BO‘YICHA AMALIYOT DARSI UCHUN
TOPSHIRIQLAR
1. Korporativ soliq menejmentining tashkiliy yo‘nalishlari qisqacha tavsifini
keltiring.
Soliqlarni
rejalashtirish
Soliq risklarini
boshqarish
Ichki soliq
nazorati
Soliqlarni
optimallashtirish
2. Siz ishlab chiqarish faoliyati bo‘yicha xususiy kichik biznes sub’ekti tashkil
etgansiz. Soddalashtirilgan tartibda soliq to‘lash uchun belgilangan shartlarga sizning
kichik korxonangiz javob beradi. Rahbar sifatida soddalashtirilgan tartibda yoki
umumbelgilangan tartibda soliq to‘lash imkoniyatlaridan korxonangiz uchun
samaralisini aniqlash bo‘yicha quyidagi T-sxemani shakllantira olasizmi?
Do'stlaringiz bilan baham: 
