O’quv materiallari mavzu: hayvolar morfologiya fanini mazmuni, mohiyati va vazifalari



Download 2,63 Mb.
bet84/188
Sana01.06.2022
Hajmi2,63 Mb.
#624565
1   ...   80   81   82   83   84   85   86   87   ...   188
Bog'liq
morfologiya

Nerv sistemasining rivojlanishi
Bir hujayrali yoki ko‘p hujayrali eng soda hayvonlarda maxsus nerv sistemasi bo‘lmay, ular ta’sirni butun tanasi orqali qabul qiladi va unga javob qaytaradi, bunday harakat taksis deyiladi. Hayvon organizmi takomillashgan sari nerv sistemasi ham murakkablashib boradi. Eng soda kovakichakli hayvonlarda (gidralarda) ta’sirni qabul qilish va unga javob qaytarish funksiyasini maxsus hujayralarning quydagi uch gruppasi bajaradi.
Epiteliy – muskul xujayra ta’sir qabul qiluvchi hujayralar qoplamlarida; ektoderma va endoderma qavatlari orasida, unga javob qaytaruvchi qismi esa epiteliy ostida joylashadi. Ular ta’sirni epiteliy-muskul qismlariga etkazib berib, harakatni vujudga keltiradi.
Ta’sir qabul qiluvchi nerv hujayrasi ikki xil nerv hujayrasidan iborat bo‘lib, ularning biri tashqi muhit tomoniga qaragan, ikkinchisi uzun effektor hujayra bo‘lib, ta’sirnimuskul hujayrasiga o‘tkazadi. Bular ta’sirni qabul qiluvchi birlamchi hujayralar deb ham yuritiladi.
Nerv hujayralari epiteliy hujayrasi ostida joylashadi. Ular o‘z o‘simtalari Bilan epiteliy, muskul hujayralariga qo‘shilib, diffuziya to‘rini hosil qiladi. Nerv hujayralari kuchli harakat reaksiyasini ta’minlaydi. Diffuziya to‘rining nerv hujayralari organizmning hamma qasmlarini bir butun qilib bog‘laydi. Nerv hujayrasining diffuzion tuzilishi juda oddiy bo‘lib, ta’sirni ham diffuziya yo‘li Bilan o‘tkazadi. Bunday nerv hujayralari meduzalarda bir joyga to‘plana boshlagan, ular soyaboni atrofiga halqa shaklida yig‘ilgan. Bu joyda ko‘rish organi, xemoretseptorlar va muvozanat organi paydo bo‘lgan. Bir o‘qli va ikki tomonlama simmetriyali tuzilgan organlarda nerv hujayralarining to‘planganligi yaqqol ifodalangan.
Buni onelid hayvonlarda ko‘ramiz. Ularning ichagi ostida nerv gangliylari joylashadi. Nerv tolalarigangliy ichida, hujayrasi esa periferiyada joylashadi. SHu bilan umurtqali hayvonlar gangliysi umurtqasizlarnikidan farq qiladi. Har qaysi gangliydan periferiyaga nerv o‘simtalari tarqaladi.
Xordali va umurtqali hayvonlarning nerv sistemasi ektodermadan kelib chiqqan, u eng oldin orqa miya nerv plastinkasidan paydo bo‘lgan. Orqa miya nerv plastinkasidan nerv ariqchasi hosil bo‘lib, keyin u nerv nayiga, orqa miya markaziy kanaliga aylanadi v orqa miyaning negizi hosil bo‘lishi hisoblanadi, keyinchalik nerv tolalari orqali butun organizm bilan bog‘lanadi. Xordali va umurtqali hayvonlarning nerv sistemasi va bosh miyasi yaxshi rivojlangan. SHuning uchun ta’sirini ham yaxshi sezadi.

Download 2,63 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   80   81   82   83   84   85   86   87   ...   188




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish