Mavzu: Mexanik harakat turlari. Tezlik va tezlanish

Mavzu: Mexanik harakat turlari. Tezlik va tezlanish

REJA:

Mexanika va uning tarkibiy qismlari.

Mexanika va uning tarkibiy qismlari.

Jismlarning

Jismlarning

O’zgarmas, o’rtacha va oniy tezliklar.

O’zgarmas, o’rtacha va oniy tezliklar.

To‘g‘ri chiziqli tekis harakat. Bunday harakatda jismning harakat trayektoriyasi to‘gri chiziqdan iborat bo‘ladi. Harakat tezligining kattaligi va yo’nalishi o’zgarmaydi. Bosib o’tilgan yo‘l S = v • t formula bilan aniqlanadi.

Harakat turlari

To‘g‘ri chiziqli notekis harakat. Bunday harakatda jismning harakat trayektoriyasi to‘gri chiziqdan iborat bo‘ladi. Harakat tezligining kattaligi o’zgaradi, lekin yo’nalishi o’zgarmaydi. Bosib o’tilgan yo‘l s=vo’rt •t formula bilan aniqlanadi. Bunda vo’rt -jismning o’rtacha tezligi.

To‘g‘ri chiziqli tekis tezlanuvchan (sekinlanuvchan) harakat. Bunday harakatda jism harakat trayektoriyasi to‘gri chiziqdan iborat bo‘ladi. Harakat tezligining kattaligi bir tekisda ortib (kamayib) boradi, ya’ni teng vaqtlar ichida bir xil kattalikka ortadi (kamayadi), lekin yo’nalishi o’zgarmaydi. Bosib o’tilgan yo’l formula bilan aniqlanadi (“+”) ishora tekis tezlanuvchan, a > 0,

(“ - ”) ishora tekis sekinlanuvchan (a < 0) bo‘lganda qo‘yiladi).

egri chiziqli tekis harakat. Egri chiziqli harakatning xususiy holi sifatida aylana bo‘ylab tekis harakatni olish mumkin. Bunday harakatda har doim tezlik yo‘nalishi uzluksiz o‘zgarib, trayektoriyaga urinma bo‘ylab yo’nalgan bo’ladi.Harakatning asosiy parametrlari: v - chiziqli tezlik; w - burchak tezlik; T - aylanishlar davri; v - aylanishlar chastotasi; Syoy - yoy uzunligi; S - bosib o‘tilgan yo‘l.

1.Tezlik deb qanday kattalikka aytiladi?

2.Tekis harakat uchun tezlik formulasi qanday ifodalanadi?

3.Tezlikning vektor ko'rinishidagi formulasi qanday ifodalanadi?

4.Xalqaro birliklar sistemasida tezlik birligi qilib qanday birlik qabul qilingan? Tezikning yana qanday birliklarini bilasiz?

5.Avtomobillarda tezlik qanday o'lchanadi?

6.Tezliklarni km/soat da ifodalang: 2 m/s, 5 m/s, 20 m/s, 50 m/s.

7.Metro eskalatorining uzunligi 18 m. U odamni 12 sekundda yuqoriga olib chiqadi. Eskalatorda turgan odamning tezligini toping.

8.Velosiped tekis harakat qilib, 15 minutda 4,5 km masofani bosib o'tdi. Uning tezligini m/s hisobida toping.

9.Tekis harakat qilayotgan avtomobil 30 minutda 40 km masofani bosib o4di? Avtomobilning tezligini toping.

Savol va topshiriqlar

Masalalar.

1- masala. Oqimining tezligi 0,50 m/s bo'lgan daryoda suzayotgan sol 15 km yo'lni qancha vaqtda (soat va minutlarda ) o'tadi?

2. Velosipedchi 5 soat-u 30 minutda 99 km yo'l o'tdi.U qanday qancha o'rtacha tezlik bilan harakatlangan?

3. Vagon tinch holatda 25 sm/s tezlanish bilan harakatga keldi. Harakat bo'shlangandan 10 s o'tgach, u qanday tezlikka erishadi?uning 10 s davomidagi o'rtacha tezligi qancha.

4. Daryo qirg'og'dan tashlangan tosh 3 s dan dan so'ng suvga tegsa, qirg'oqning suv sirtidan balandligi qancha ekanToshning oxirgi tezligi qancha?

5. Tokarlik stanogi keskichining bo'ylama tezligi 12sm/m , ko'ndalangn tezligi 5sm/m, Stanok korpusiga bog'langan sanoq sistemasida keskichning tezligi qanday?