O’quv materiallari mavzu: hayvolar morfologiya fanini mazmuni, mohiyati va vazifalari

To‘sh orti bezi - thymus yosh hayvonlarda yaxshi rivojlangan bo‘ladi. Hayvonlar voyaga etgandan so‘ng sekin-asta quriy boshlaydi. Qari hayvonlarda butunlay yo‘qolib, yog‘ to‘plamiga aylanadi. Bu bez ikki qismdan iborat bo‘lib, biri ko‘krak qafasida, ikkinchisi bo‘yinning pastki tomonida joylashadi. Ko‘krak qismi to‘rtburchak shaklda bo‘lib, yurak asosining oldirog‘ida bo‘ladi. Bo‘yin qismi yosh hayvonlarda so‘lak bezlarigacha boradi.
Hayvonlar voyaga (qoramollar 5-6, quylar 2-2,5 yoshga) etgandan keyin bu bez bo‘yin qismidan quriy boshlaydi. U tuzilishi jihatdan limfa tugunlariga o‘xshaydi. U ishlab chiqargan gormoni organizmda kalsiy almashinuvi tartibga solinishida katta ahamiyatga ega. Bu bezning og‘irligi qorako‘l qo‘ylarda 12 g, uzunligi ko‘krak bo‘limida 5,2 sm, eni 2,3 sm, bo‘yin qismining uzunligi 12,6 sm, eni 1,7 sm bo‘ladi.
Topshiriq va savollar:

1. 
   Taloqning tuzilishi va topografiyasi haqida tushuncha bering
   
2. 
   Qizil ilikning tuzilishi va topografiyasi haqida ma’lumot bering
   

6-MASHG’ULOT KUNDALANG-TARG’IL MUSKUL VA NERV TO’QIMALARI
Muskul to`qimalar qisqarishga ixtisoslashgan bo`lib, hujayralari yoki tolalari maxsus ipchalar (miofilamentlar, mioprotofibrillallar) borligi bilan xarakterlanadi. Bu ipchalar tolador tuzilishga ega bo`lgan aktin va miozin oqsillari molekulalaridan iborat. Bu ipchalardan murakkabroq qisqaruvchi tuzilmalar - miofibrillalar shakllanadi. Muskul to`qimalarda ko`p miqdorda issiqlik ham hosil bo`ladi.
Oliy hayvonlar organizmida silliq va ko`ndalang targ`il muskullar mavjud. Ko`ndalang-targ`il muskullar skelet va yurak muskullariga, yurak muskuli o`z navbatida ishchi (qisqaruvchi) va o`tkazuvchi muskullar tolalariga bo`linadi. Shuningdek, ixtisoslashgan qisqaruvchi to`qimalar - mioepiteliotsitlar, ko`z kamalak pardasining mioPigmentotsitlari va ko`z qorachig`ini kengaytiruvchi muskul to`qimalari ham farq qilinadi.
Embrional taraqqiyot paytida silliq muskullar mezenximadan, ko`ndalang-targ`il muskullar mezodermaning miotomlaridan, yurak muskuli esa splanxnotomdan hosil bo`luvchi mioepikardil plastinkadan taraqqiy qiladi.