O’quv materiallar

3. Suv – bug‘li ekstraksiya efir moylarini ishlab chiqarishda qo‘llaniladi. To‘g‘ridan-to‘g‘ri haydash usulida o‘simlikning biologik faol moddalari bug‘ bilan distillyatordan kondensatorga o‘tadi va suvga ajraladi. Suv yuzasida esa efir moylari yig‘iladi, so‘ng ular ajratib olinadi.
4. Suv-spirtli ekstraksiya, bu usulda biologik faol moddalar suv-spirtli aralashma qo‘llagan holda ajratib olinadi.
5. YOg‘li ekstraksiya, bunda ekstraksiya qizdirilgan o‘simlik moyi yordamida o‘tkaziladi.
6. Erituvchilar bilan ekstraksiyalash, bu ekstraksiyaning nisbatan zamonaviy usul bo‘lib, turli omillarga sezuvchan bo‘lgan BFM ni ekstraksiyalashda qo‘llaniladi
An’anaviy usullarni takomillashtirish natijasida yangi zamonaviy usullarni paydo bo‘lishiga olib keldi, bu jarayonlarda prinsipial yangi yondoshuvlar qo‘llanmoqda (SO₂ bilan ekstraksiyalash, ultra tovush bilan).
Odatda, biologik faol moddani ekstraksiyaga tayyorlashning birinchi bosqichi bu yog‘lardan xolos bo‘lishdir.
Ko‘pincha bu maqsadlar uchun erituvchilardan foydalaniladi (geksan, xloroform, spirtlar va ularni aralishmasi).
O‘simlik er ustki qismini qayta ishlash jarayonida lipidlar bilan bir qatorda o‘simlikning xlorofillga boy, yashil va sariq pigmentlari olib tashlanadi, bu o‘z navbatida biologik faol moddalarni ajralishini ancha osonlashtiradi.


DORIVOR O‘SIMLIK XOM ASHYOSINI QAYTA ISHLASH SXEMASI
Biologik faol moddalarni olishning umumiy texnologik usuli
Bozor iqtisodiyotining zamonaviy sharoitida birlamchi muammo bu − xom ashyo resurslarini to‘liq ishlatishdir.
O‘simlik xom ashyosidan BFM ni ekstraksiyalash/ajratib olish jariyoni o‘z ichiga quyidagi bosqichlarni o‘z ichiga oladi:

• 
  O‘simlik xom ashyosini tayyorlash (quritish, o‘simlik xom ashyosini maydalash, miqdorini o‘lchash, maxsus sig‘imlarga joylash, dastlabki ishlov berish);
  
• 
  Ekstraksiya (o‘simlik xom ashyosini erituvchiga solish);
  
• 
  BFM dan xolos bo‘lgan xom ashyoni erituvchidan ajratish;
  
• 
  Erituvchini olib tashlash va ekstrakni olish (bunda jarayon sezilarli darajada va uzoq vaqtli qizdirish bilan boradi);
  
•