O’quv materiallar

Kimyoviy-mikrobiologik usul (mikroorganizmlar yordamida aminokislotalar avlodini biotransformatsiyasi)
Bir qator aminokislotalarni olishda turli xil enzimlar sinfi ishlatiladi.Kimyoviy fermentativ usullar:
- bir bosqichli (konversiyalar) vako‘p bosqichli
Enzimlarning manbalari bu individual yoki tabiiy aralashmalardir.
Fermentlarni aminokislotalar sintezida qo‘llanilishi jarayonlarning stereospetsifikligini ta’minlaydi, bu biotexnologik usulning kimyoviy usuldan farqi hisoblanadi.


L-LIZINNING OLINISHI
Lizinning olinish jarayoni D-, L-amino-e-kaprolaktam (ratsemat)ni fermetativ gidroliziga asoslangan. Boshida aralashma kimyoviy usulda siklogeksandan olinadi:
R atsemat substrat sifatida ishlatiladi, laktamaza fermenti ta’sirida (L-amino-e-kaprolaktamgidrolaza) L-lizin ga

aylanadi:

Laktamaza fermenti (Candida laurenti) achitqilarida topilgan bo‘lib, ferment sintezi muhitga substrat (ratsemik sintez) qo‘shilishi bilan rag‘batlantiriladi.

Fetment faolligi muhitga Mg²⁺, Mn²⁺ va Zn²⁺ionlari qo‘shilishi bilan ushlab turiladi.
Retsemaza qator bakteriyalarda ham aniqlangan, masalan Alcaligenes obae bakteriyasida.
Tozalanmagan fermentlarni olish uchun mikroorganizmlarning butun hujayralari, mikroorganizm-produtsent hujayra devorlarini o‘tkazuvchanligiga ta’sir etuvchi sirt faol moddalar bilan ishlov beriladi.
Lizin ishlab chiqarishda D-,L-a-amino-s-kaprolaktam suvli eritmasiga bir vaqtning o‘zida achitqi va bakterial hujayralar tarkibida bo‘ladigan laktamaza va ratsemaza manbalari kiritiladi.
Jarayon 30-50⁰S haroratida, rn 8,0-8,5 va optimal aeratsiya rejimida olib boriladi.
Reaktordan chiqishda faqatgina bitta modda lizin hosil, u aralashmadan ajratib olinadi, tozalanadi va quritiladi.
Quyidagi texnologiya bilan olingan lizinning reaksion aralashmadagi miqdori 150 g/l ni tashkil etadi.