O’quv laboratoriyalarida xavfsizlik texnikasiga rioya qilish haqida ma’lumot



Download 0,6 Mb.
bet2/9
Sana17.04.2022
Hajmi0,6 Mb.
#558065
1   2   3   4   5   6   7   8   9
Bog'liq
kadastr Laboratoriyalari 1

D.I.Mendeleyev

1-LABORATORIYA ISHI


Fizik kattaliklarni o’lchash. O’lchash xatoliklarini hisoblash
Ishning maqsadi: Fizik kattaliklarni shtangensirkul va mikrometr yordamida o‘lchash ko‘nikmalarini shakllantirish, o‘lchash xatoliklarini hisoblash usullari bilan talabalarni tanishtirish.
Kerakli jihozlar: 1. Shtangensirkul. 2. Mikrometr.

Nazariy qism


O‘lchash deb, o‘lchanayotgan kattalikni shu kattalik bilan bir jinsli bo‘lgan va uning birligi qilib qabul qilingan etalon qiymati bilan taqqoslashga aytiladi. Biror kattalikning o‘lchangan qiymati, uning haqiqiy qiymatidan farq qiladi. Biroq kattalikning haqiqiy qiymatiga yaqinlashish uchun barcha ayrim o‘lchashlarda topilgan natijalarning o‘rtacha arifmetik qiymati hisoblanadi va bu o‘rta qiymat o‘lchanayotgan natijalarga nisbatan eng yaqin bo‘ladi.
Oddiy o‘lchov asboblariga shtangensirkul, mikrometr, sekundomer, analitik tarozilar kiradi.

  1. Shtangensirkul Jismning chiziqli o‘lchamlarini 0,1 mm dan


1-rasin. Shtangensirkul.
0,02 mm gacha aniqlikda o‘lchash uchun ishlatiladigan asbob — shtangensirkul deyiladi (1-rasm). Shtangensirkul yordamida qattiq jismning uzunligi, ichki hamda tashqi diametrlari va chuqurliklarini o‘lchash mumkin.


  1. 2-rasm. Mikrometr.
    Mikrometr. Ingichka simlarning diametrini, yupqa plastinkalarning qalinligini, aniq mexanizmlar turli xil qismlarining chiziqli o‘lchamlarini mm ning yuzdan bir ulushi aniqligida o‘lchash kerak bo‘lib qoladi va bunda oddiy va elektron mikrometrlardan foydalaniladi (2-rasm). Fizikadan laboratoriya mashg‘ulotlari vaqtida turli xil fizik kattaliklarni o‘lchash zarur bo‘ladi.

Talaba fizikadan laboratoriya mashg‘ulotlarida bevosita va bilvosita o‘lchashlarni bajaradi.


Bevosita o‘lchash deganda — o‘lchamlarni jihozlar yordamida to‘g‘ridan to‘g‘ri aniqlash tushuniladi.
M.: uzunlik — chizg‘ichda, og‘irlik - tarozida, tok kuchi — ampermetrda va hokazo.
Bilvosita o‘lchash — bevosita o‘lchashdan olingan natijalarni mazkur kattaliklarni bog‘lovchi biror tegishli (fizik kattaliklarni o‘zaro bog‘laydigan) formulaga qo‘yib hisoblash tushuniladi.
Istalgan kattalikning haqiqiy qiymati va o‘lchashdan olingan taqribiy qiymati orasidagi farq (ayirma) o‘lchash xatoligi dcb yuritiladi.
O‘lchashda yo‘l qo‘yiladigan xatoliklar quyidagi turlarga bo‘linadi.

  • Qo’pol xatoliklar yoki yanglishishlar — tajriba olib boruvchining e’tiborsizligi tufayli (qurilmaning ko‘rsatkichini noto‘g‘ri ko‘rish) yuzaga keladigan xatolar.

  • Sistematik xatoliklar — biror sabab ta’sirida yuzaga keladigan takrorlanuvchi (tarozi ko‘rsatkichining nol nuqtada turmasligi) xatolar.

  • Tasodifiy xatoliklar — kutilmagan sabablarga ko‘ra (bino ichida haroratning ko‘tarilib yoki pasayib ketishi) yuzaga keladigan va har qaysi o‘lchashda turlicha sabablarga ko‘ra, yo‘l qo‘yiladigan xatolar.




Download 0,6 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8   9




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish