O’quv darslik

Ba’zi statinlarning farmakokinetikasi. 
 
 
 
 

3-jadval. 
Preparat 
Me
’da
icha
k
tra
kti
d
an
so’r
il
ishi
%
B
irinc
hi
o’tishda
pre
pa
ra
tni
ji
ga
rda
tut
il
ishi
. 
%
Ente
ra
l 
qo’lla
nil
ga
nda
biol
ogik
o’tish
da
ra
jasi
Qon
za
rdobida
maksi
mal
konse
ntra
tsi
ya
hosi
l 
qil
ish
va
qti
. soa
t 
Qon
za
rdobi
oqsi
ll
ari
bil
anb
og’la
nishi
%
Asosiy
meta
bol
izm
yo’li
Qon
za
rdobida
gi
mi
qdorining 
50%
ka
mayishi
(t
1
/2
) soa
t 
S
afr
o
tar
kibi
da
icha
k
ga
ajra
li
shi %
Lovastatin
1
30
2
80-85 <5 
2-4 
>95 
Mikrosomal 
oksidlanish 
CYP 3A4 
2,9 
~83 
Simvastatin 
85
2
60-80 <5 
1-2 
>95 
|| 
2-3 
~60 
Pravastatin 
34 
66 
18±8 
0.9-
1.6 
43-
48 
Sitozolda
sulfatirlanish 
1,3-
2,8 
~70 
Fluvastatin 
Deyarli 
to’liq 
>68 
~24 
0.5-1 
>98 
Mikrosomal 
oksidlanish 
CYP 2S9 (75%) 
CYP 3A4 (20%) 
CYP 2A8 (5%)
3
0,5-
2,3 
~95 
1.
Skelet mushaklarining patologiyasi bo’lib, ularning holsizligi, harakat
faolligini kamayishi, atrofiyasi bilan kechadi. 
2.
Ushbu patologik rabdomioliz deb ataladi (skelet mushaklarining
nekrozi rivojlanib, o’limga olib kelishi mumkin). 
Boshqa statinlarni farmakodinamikasi lovastatinnikiga o’xshash. Ammo 
farmakokinetik farqlari mavjud (3-jadvalga qarang). Jumladan qon zardobida 
fluvastatin (leskol) va provastatin (lipostat)ning maksimal kontsentrattsiyasi, 
lovastatin va simvastatinnikiga nisbatan tezroq hosil bo’ladi. Birinchi o’tishda

---

- 689 -
statinlarni jigarda tutilishi juda ahamiyatli ko’rsatkichdir (3-jadvalga 
qarang). Bunday holatni moddani nobud bo’lishi deb hisoblamaslik kerak, 
chunki aynan gepatotsitlarda ushbu moddalar xolesterin biosintezini 
ingibittsiyalaydi. Biologik o’tish darajasi ushbu jarayonni belgilovchi faqat 
qo’shimcha ko’rsatkichdir. Lovastatin va simvostatin yuqori darajada lipofil
birikmalarida gematoentsefalik barer va yo’ldoshdan yaxshi o’tadilar. 
Fluvastatin va provastatin ushbu to’siqlardan deyarli o’tmaydi (fluvastatin 
provastatinga nisbatan 40 marta lipofil bo’lsa ham) . 
Har xil preparatlarni metabolizm yo’li bir xil emasligi jiddiy amaliy 
ahamiyatga ega. Ko’pgina statinlar jigardagi va ichak devoridagi sitoxrom-P-
450 ferment sistemasi hisobiga metabolizmga uchraydi. Bunda P
450
ning turli 
izoenzimlari qatnashishi mumkin. (3-jadvalga qarang). Lovastatin va 
simvastatin uchun bu CYP 3A4, fluvastatinga asosan CYP2S9, hamda CYP 
3A4 va CYP2S8. Provastatinning biotransformatsiya yo’li tamoman boshqa 
(jigarning sulfatransferazasi ishtirokida pravastatin sitozolda sulfatirlanishga 
uchraydi). Bu ma’lumot (nohush ta’sir rivojlanishi mumkinligini hisobga 
olganda)juda muhimdir, ayniqsa, miopatiya kabi jiddiy, ayrim holatlarda ba’zan 
o’lim bilan yakunlanadigan rabdomioliz rivojlanishi mumkin.
Bunday asoratlar soni statinlarning qondagi kontsentratsiyasiga bog’liq. 
Shu sababli ma’lum bir statinlar metabolizmida qatnashuvchi fermentlarni 
bloklovchi moddalarni birgalikda qo’llanilsa miopatiya rivojlanish xavfi sezilarli 
darajada ortadi. Ko’pincha statinlar (lovastatin, simvastatin, atrovastatin va 
boshqalar)ning metabolizmida asosiy o’rin tutgan CYP 3A4ni ko’pgina 
ingibitorlari ma’lum.Bunday ingibitorlarga immunodepressant siklosporinA, 
antibiotiklardan eritromitsin, zamburug’larga qarshi vositalari trakonazol, 
retroviruslar proteazasi ingibitorlari, masalan ritonavir va boshqalar mansub. 
Tabiiyki qayd etilgan statinlarni shunday preparat bilan birgalikda qo’llash 
maqsadga muvofiq emas. Fluvastatin bu asnoda anchagina xavfsizroq, chunki 
uning biotransformatsiyasida boshqa izoenzim –CYP 2S9 asosiy rol o’ynaydi. 

---

- 690 -
Provastatin uchun bunday holat yana ham qulayroq, chunki uning asosiy 
metabolizm yo’li boshqa statinlardan farq qiladi. 
Boshqa gipolipidimik moddalar jumladan fibratlar, nikotin kislotasi ham 
miopatiya chaqirishi mumkinligini yodda tutmoq zarur. Shu sababli ularni 
statinlar bilan birgalikda qo’llash nomaqul yoki bemorlar ustidan nazoratni
kuchaytirishni talab qiladi. 
1.
Dorining faol bo’lmagan old birikmasi: ichak devori jigarda va kamroq 
qon zardobidagi karboksiesteraza ta’sirida ulardan v-gidroksikislotalar 
hosil bo’ladi.
2.
Bu jonivorlarda aniqlangan, chunki insonlarda ushbu moddalar tez
gidrolizlanadi. 
3.
Qavs ichida ma’lum izoenzim bilan metabolizmga uchragan fluvastatin
ko’rsatilgan.