O’quv darslik

Jadval-1
Birlamchi giperlipoproteinemiyaning asosiy tiplarini dorilar bilan
davolash 
Giperlipoproteinemiya tiplari 
Preparatlar 
I – tip Oilaviy xilomikronemiya 
(giperxilomikronemiya) 
XM↑
ZPLP↑ 
- 
Parxez taom 
IIA– tip Oilaviy giperxolesterinemiya
ZPLP↑ 
Statin, safro javxarlari sekvestrantlari, 
nikotin kislotasi, probukol 
IIB – tip Oilaviy aralash giperlipidemiya 
ZPLP↑ ZJPLP↑ 
Statin, safro javxarlari sekvestrantlari, 
nikotin kislotasi, fibratlar 
III 
– 
tip 
Oilaviy 
aralash
disbetalipoproteinemiya 
ZPLP↑ ZJPLP↑ v-ZPLP↑ XM↑ 
Fibratlar, nikotin kislotasi, statinlar 
IV – tip Oilaviy gipertriglitseridemiya 
(oilaviy giperbetalipoproteinemiya
ZJPLP↑ 
Nikotin kislotasi, fibratlar, statinlar 
V 
– 
tip 
Oilaviy 
aralash 
gipertriglitseridemiya 
ZJPLP↑ XM↑ 
Nikotin kislotasi, fibratlar, statinlar 
LP (b) Giperlipoproteinemiya 
Nikotin kislotasi, statinlar 
Ilova: ↑ - LPmiqdoriniortishi 

---

- 685 -
Gipolipedemik preparatlar quyidagicha ta’sir yo’nalishiga ega bo’lishi
mumkin: 
-
Jigarda lipidlar va lipoproteinlar biosintezini ingibitsiyalovchilar 
-
Jigarning ZPLP retseptorlarini sintezini kuchaytirish hisobiga 
lipoproteinlarni jigar tomonidan qamrab olish (endotsitoz)ni
faollashtirish 
-
Xolesterin va safro javharlarini ichakda so’rilishini ingibitsiyalash 
-
Xolesterin katobolizmini, shu jumladan uni safro javxarlariga
aylanishini faollashtirish 
-
Tomirlar endoteliysi lipoproteinlipazasi faolligini rag’batlantirish 
-
Jigarda yog’ kislotalarini sintezini va ularni yog’ to’qimalaridan
ajralishini ingibitsiyalash 
-
Sirkulyatsiyadagi 
antiaterogen 
(ZYuLP) 
lipoproteinlar
miqdorinioshirish 
Jigarda xolesterin sintezini tanlab ingibitsiyalovchi, “statinlar” umumiy nomini 
olgan vositalar yuqori gipolipedemik samaradorlikka egadirlar. Ularga 
Monascus ruber 
va 
Aspergillus terreus
dan ajratilgan biogen moddalar – 
lovostatin 
(mevakor) 
va 
Penicillinum 
citrium 
va 
Penicillinum 
brevicompactum
larning metobalitlari bo’lgan mevastatin (kompaktin) 
mansubdir. Shunday ta’sir tipiga ega bo’lgan (simvostatin, pravostatin) va
sintetik (flavostatin) moddalar yaratilgan. Ushbu preparatlar 3-gidroksi-3-
metilglutaril koenzim-A-reduktaza fermentini ingibitsiyalashi tufayli jigarda 
xolesterin sintezini susaytiradilar. Jigarda moslanish jarayoni tufayli ZPLP-
retseptorlar soni ko’payadi va shuning uchun qon zardobida
1
, endotsitoz va 
katabolizm ortganligi tufayli, OZLPvaZPLPmiqdori kamayadi.

---

- 686 -