O’quv darslik

KARBOGEN
” qo‘llaniladi.U 5-7% CO
2
va 93-
95% O
2
iborat gaz aralashma-sidir. Karbogen bilan nafas olinsa sog‘lom odam 
nafasi 5-8 marta ortadi. Nafasni kuchay tirishi odatda birinchi 5-6 daqiqada 
rivojlanadi va bir vaqtning o‘zida umumiy va miyada (qon tomirlar kengayadi) 
qon aylanishi yaxshilanadi, qon bosimi ortadi. 
Qo‘llashga 
ko‘rsatmalar
:-o‘pka 
orqali 
ajraluvchi 
moddalar 
bilan
zaxarlanganda ( ularni eliminatsiyasini oshirish uchun )
- kollapslarda (bradikardiya, sistolik xajmi oshadi, arterial bosim oshadi).
- narkotik analgetiklar, is gazi bilan zaxarlanganda
- chaqaloqlar asfiksiyasida 
- operatsiyadan keyingi davrda atelektazni oldini olish uchun
CO
2
katta miqdori bilan ko‘p nafas olinsa zaxarlanish yuzaga keladi. Bunda 
atsidoz kuchli xansirash, es xushni yo‘qotish, tirishish, koma, nafas
markazining falaji rivojlanadi. 
CO
2
ni maxalliy qo‘zg‘otuvchilik ta’siri me’da shirasini sekretsiyasini 
oshirishda ham qo‘llaniladi (gazli ichimliklar, mineral suvlar ovqat xazm 
bo‘lishini va so‘rilishini kuchaytiradi).CO
2
terini xam qitig‘lab to‘qimalar 
trofikasi va yurak tomir sistemasini yaxshilaydi (CO
2
vannalar asab, yurak- 
tomir xastaliklarida ).
CO
2
qattiq xolda ( quruq yax) krioxirugik muolajalarda qo‘llaniladi (so‘gal, 
terining boshqa o‘simtalarini yo‘qotish uchun).
 
 
 
YO‘TALGA QARSHI VOSITALAR 
Yo‘tal bu murakkab reflektor jarayon bo‘lib yuqori nafas yo‘llari, bronxlar va 
bronxio- lalarni ta’sirlanishi tufayli yuzaga keladi va asosan ximoya vazifasini 
o‘taydi, chunki yo‘tal nafas yo‘llaridagi qitig‘lovchi ba’zi zarrachalarni tez 
chiqarib tashlashga qaratil- gan. Lekin yo‘tal ba’zi xolatlarda plevra pardalarini 

---

- 456 -
shikastlanishidan xam yuzaga keli-shi mumkin (masalan: qovurg‘a sinsa, quruq 
plevrit va xakozo) yoki markaziy (yo‘tal marka-zini qo‘zg‘alishi tufayli xam) 
kelib chiqadi. 
Yo‘tal markazi nafas markazi bilan uzviy bog‘liq ekanligini yodda tutmoq 
zarur.SHu tufay li nafas markazini falajlovchi moddalar yo‘tal markaziga ham 
shunday ta’sir ko‘rsatadi-lar. Yo‘talga qarshi vositalar ikki guruxga 
bo‘linadilar: