O’quv darslik

b) Kardiomiostitlardagi m-xolinoresteptorlarga ta’sir qiluvchi vositalar 
Xolinergik innervastiyani yurakka ko’rsatadigan ta’siri katta ahamiyatga 
ega. O’ng adashgan nerv yurak sinus- bo’lmacha tugunida, chapi esa yurak 
bo’lmacha – qorincha tugunida falajlanishiga olib keladi. Adashgan nerv 
tonuslari oshganda yurak qisqarishi soni kamayadi va yurak bo’lmacha 
qisqaruvchanligi kamayadi va qorinchalarda ham kamayishi mumkin. Yurak 
bo’lmacha hujayralarida avtomatizm pasayadi, yurak bo’lmacha-qorincha 

---

- 408 -
tugunidagi o’tkazish tezligi kamayadi. Adashgan nervning haddan tashqari tonusi 
oshganda yurak bo’lmacha-qorincha bloki paydo bo’lishi mumkin 
Bradiaritmiyalarda sinus-bo’lmacha yoki sinus-qorincha bloki paydo bo’lsa 
adashgan nervni yurakka bo’ladigan tormozlovchi ta’sirini kamaytiradigan M-
xolinoblokatorlar qo’llaniladi. Ulardan ba’zan atropin qo’llaniladi. MNS ga 
o’tmaydigan atropin va skopolaminning to’rtlamchi ammoniy tuzlarini(yoki 
boshqa M-xolinoblokatorlarni) tayinlash maqsadga muvofiq . 
Ayrim holatlarda masalan supraventrikulyar aritmiyada adashgan nerv 
tonusini oshirish zaruriyati paydo bo’ladi. Bu maqsadlar uchun dori vositalaridan 
ba’zan qisqa muddat ta’sir ko’rsatuvchi antixolinesteraz edrofoniy yoki α-
adrenomimetik guruxidan vazopressor moddalardan (mezaton)ishlatiladi. 
Ma’lumki edrofoniy endogen astetilxolinni kuchaytiradi, shuning hisobiga vagus 
ta’siri oshadi. Mezaton arterial bosimni oshirishi natijasida adashgan nervlarni 
reflektor tarzda tonusini oshiadi. Bu moddalar xolinoresteptorlarga ta’sir etib, 
mediator astetilxolinni sinaptik bo’shliqda oshirib va shuning uchun ta’siri oshadi. 
Adrenomimetik, 
adrenoblokator, 
simpatomimetik, 
xolinoblokator 
va 
antixolinesteraz vositalar to’g‘risida ancha batafsil ma’lumotlar tegishli 
bo’limlarda keltirilgan.