O’quv darslik

«Mikstura» so‘zi retseptda yozil- 
maydi. 
Miksturalar choy, desert va osh qoshiqlarida berilib, 12 marta ichish 
uchun etadigan qilib buyuriladi. 
Misol.
Terapevtik dozasi 0,1 g bo‘lgan kofein natriy-benzoati va 0,5 g 
bo‘lgan analginlardan tashkil topgan aralashmaga retsept yozib berilsin. 1
osh qoshiqdan kuniga 3 mahal ichish uchun buyurilsin. 
Hisoblash: 
1) Kofein natriy-benzoati – 0,1 g x 12 marta = 1,2 g 
2) Analgin – 0,5 g x 12 marta = 6,0 g 
3) Suv (1 osh qoshiqda 15 ml) – 15 ml x 12 marta = 180 ml 

---

- 93 -
Rp.: Coffeini natrio-benzoatis 1,2 
Analgini 6,0 
Aquae destillatae ad 180 ml 
M.D.S. 1 osh qoshiqdan kuniga 3 mahal ichilsin 
Izoh:
“ad”
old qo‘shimchasi o‘zbek tilida “gacha” ma’nosini bildiradi va 
mazkur retseptda u distillangan suvni ko‘rsatilgan miqdorgacha qo‘shish 
lozimligi to‘g‘risidagi ko‘rsatma bo‘lib hisoblanadi.
Suyuq dori shakllari uchun korrigenslar 
Korrigenslar dori moddasining mazasini, hidini va ta’sirlantiruvchi 
xossasini kamaytirish yoki bartaraf qilish uchun ishlatiladi va 3 guruhga 
bo‘linadi:
1) 
siroplar
(
Sirupus simplex
– oddiy sirop, 
sirupus cerrasi
– olcha siropi 
va boshqalar) – suyuq dorilarning mazasini yaxshilash uchun; 
2) 
hushbo‘y (aromatik) suvlar
(
aqua Menthae
– yalpiz suvi, 
aqua 
Foeniculi
– shivit suvi) – dorilarning hidini yaxshilash uchun; 
3) 
shilimshiqlar
(
Mucilagines
)
– dori moddalarining ta’sirlantiruvchi 
xossasini kamaytirish uchun qo‘llaniladi. Bunda ko‘pincha kraxmal shilimshig‘i 
(
mucilago Amyli)
dan foydalaniladi. Shilimshiqlarning hammasi ofitsinal 
bo‘lganligi sababli retseptda ularning faqat nomi va miqdori ko‘rsatiladi xolos.
Shilimshiqlar bilan birga spirtli preparatlarni, kislota hamda ishqorlarni 
qo‘llash mumkin emas, Chunki ular shilimshiqning konsistensiyasini o‘zgartirib 
yuborishlari mumkin. 
Korrigenslar suyuq dori umumiy miqdorining 1/3 qismini tashkil qiladi 
(xushbo‘y suvlar dorining suyuq qismini to‘liq qoplashi mumkin). 
Misol.
Ta’sirlantiruvchi xossaga ega bo‘lgan xloralgidrat (td=1,0) dan 4 
marta osh qoshiqda qabul qilishga mikstura holida retsept yozib berilsin. 
Hisoblash: 
1) Xloralgidrat – 1 g x 4 marta = 4 g 
2) Suv 1 osh qoshiq – 15 ml x 4 marta = 60 ml 

---

- 94 -
3) Shilimshiq – 60 ml x 1/3 = 20 ml