O’quv darslik

Piridoksin, uning analoglari va koferment shakli, foliev kislotasi va
folatlarning kimyoviy tuzilishi. 
N
C
H
3
O
H
CH
2
R"
R
Fosopiridoksal 
Fosfopiridoksamin 

---

- 646 -
N
N
N
N
N
H
2
OH
CH
2
R
Foliev 
kislotasi 
(pteroilglutamin kislotasi) 
N
N
N
N
OH
N
H
2
H
CH
2
R
H
5,6,7,8 – tetragidrofoliev kislotasi 
N
N
N
N
CH
2
R
N
H
2
C
H
O
H
Folin 
kislotasi 
5-formil – 5,6,7,8-tetragidrofoliev 
kislotasi 
 
Foliev kislotasi
1
(pteroilglutamin kislotasi) 3 ta tuzilish unsuridan tarkib 
topgan: ptereidin unumi, paraaminobenzoy kislotasi va L-glutamin kislotasi
2
. 
Foliev kislotasi eng ko‘p miqdorda yangi o‘rilgan sabzavotlarda (salat, ismaloq, 
pomidor, sabzi) jigarda, buyraklarda, tuxumlarda, pishloq va boshqa 
maxsulotlarida bo‘ladi: ichak mikroflorasi tomonidan sintezlanadi. 
Jigarda foliev kislotasi faol koferment shakilga – 5,6,7,8 – paragidrofoliev 
kislotasiga (tuzilishiga qarang) aylanadi. Oxirgining asosiy funksiyasi bir 
uglerodli formil
3
, metil, oksimetil va metilen guruxlarni olib o‘tish va 
biriktirishdan iborat. Tetragidrofoliev kislotasi purinlar sintezida, bilvosita 

---

- 647 -
pirimidinlar, ko‘pgina aminokislotalarning almashinuvi, metionin sintezi, ya’ni 
nuklein kislotalar va oqsillar metabolizmida qatnashadi. Foliev kislotasining 
yetishmovchiligida 
makrotsitar 
anemiya 
rivojlanadi. 
Leykopeniya 
agranulotsitoz, trabotsitopeniya bo‘lishi mumkin. Ovqat xazm qilish trakti 
jaroxatlanishi mumkin (glossit, stomatit, yarali gastrit yuzaga keladi). Foliev 
kislotasi ingichka ichakda so‘riladi. Qon zardobida uning asosiy qismi 
bog‘langan xolda bo‘ladi. Ko‘p miqdorda u jigardan depolanadi. Yuqori 
konsentarsiyada orqa miya suyuqligida aniqlanadi. Foliev kislotasini
makrotsitar anemiyada va homiladorlar metaloblastik anemiyasida va 
boshqalarda qo‘llaniladi. 
1
Lotinchadan folium – barg, kislotaning foliev deb atalishi sababi shundaki u 
birinchi marta ismaloq barglaridan ajratib olingan. 
2
Foliev kislotasiga yaqin bo‘lgan pterov kislotasi yadrosini tutgan birikmalar 
umumiy ko‘rinishda “folatlar” nomi bilan belgilangan. 
3
5 – formil – 5,6,7,8 – tetragidrofoliev kislotasi folin kislotasi nomi bilan xam 
ma’lum (sitrovorum – omil). Foliev kisloasining faol shakllaridandir.