Oqsillarning umumiy tavsifi va biologik ahamiyati. Oqsillarning xossalari. Oqsillarni ajratib olish va tozalash

1. Atsiklik (ochiq zanjirli) aminokislotalar

a) Monoaminomonokarbon kislotalar.

Glitsin yoki glikokol (amino sirka kislota). Buni 1920 yilda Brakkono jelatina tarkibidan ajratib olgan. Optik faol emas, chunki assimetrik uglerod atomi yoʻq. Organizmda sintezlanadi va boshqa sintezlarda ishtirok etadi. Benzoy kislotasini zaharsizlantirishda qatnashadi.

CH₂-COOH

│

NH₂

Alanin (α -aminopropion kislota). U 1850 yilda sintetik yoʻl bilan va 1886 yilda Shoyining ishqoriy gidrolizatidan ajratib olingan. Organizmda dezaminlanishi natijasida pirouzum kislo­ta hosil boʻladi. Koʻpgina boshqa aminokislotalarning (serin, treonin, sistein va h.k.) sintezlanishida oraliq mahsulot sifatida xizmat qiladi. CH₃-CH-COOH

│

NH₂

Serin 1856 yilda Shoyi gidrolizatidan ajratib olingan. Barcha hayvon va oʻsimlik oqsillari tarkibida uchraydi. Sut oqsili- kazein hamda fosfatidlar tarkibiga kiradi.

CH₂-CH-COOH

│ │

OH NH₂

Treonin (α-amino β-oksi moy kislota). U 1935 yilda fibrin gidrolizatidan olingan. Barcha oqsillar tarkibida (oz miqdorda) uchraydi. Organizmda sintezlanmaydi.

CH₃-CH-CH-COOH

│ │

OH NH₂

Valin (α-amino izovalerian kislota). Oqsillarning gidrolizlanishi natijasida hosil boʻladi, lekin organizmda sintezlanmaydi. Tayyor holatda oziqa bilan oʻzlashtiriladi.

CH₃-CH-CH-COOH

│ │

CH₃ NH₂

Leysin (α-amino izokapron kislota). Bu 1839 yilda topilib, tuzilishi 1891 yilda aniqlangan. Barcha oqsillar tarkibida koʻp miqdorda uchraydi, lekin organizmda sintezlanmaydi.

CH₃-CH-CH₂ -CH-COOH

│ │

CH₃ NH₂

Izoleysin (α-amino β-etil β-metil propion kislota).

CH₃-CH₂-CH -CH-COOH

│ │

CH₃ NH₂

Norleysin ((α-amino n -kapron kislota).

CH₃-CH₂-CH₂- CH₂-CH-COOH

│

NH₂