Oqsil almashinuvining umumiy yo‘llari

Jadval

Odamning almashinmaydigan aminokislotalarga bo‘lgan kundalik ehtiyoji (g)

Aminokislotalar	Bir kunlik minimum	Bir kunga tavsiya kilinadigan mikdor
Triptofan	0,25	0,5
Fenilalanin	1,10	2,2
Lizin	0,80	1,6
Treonin	0,50	1,0
Valin	0,80	1,6
Metionin	1,10	2,2
Leysin	1,10	2,2
Izoleysin	0,70	1,4

Ovqatda almashinmaydigan aminokislotalar sintezi uchun qo‘shimcha azot
manbai (glitsin) etarli mikdorda bo‘lishi kerak. Ba’zi boshka hayvonlarda ham almashinmaydigan aminokislotalarga talab farklidir. Masalan, jo‘jalar uchun glitsin va arginin ham zarur aminokislota ekanligi aniklangan. Aminokislotalarning biologik qimmati hakida so‘zlanganda ularning optik izomerligi ham nazarga olinishi kerak. Aminokislotalarning sintetik-ratsemi izomerlari ishlatilganda Rouz ularning mikdori ikki marta ko‘paytirilishini tavsiya etadi, chunki ratsemat tarkibida fakat chap izomergina faol hisoblanadi. Rouz o‘z tajribalarida kuyidagi aminokislotalarning fakat tabiiy izomerlari: valin, leysin, izoleysin, lizin va treonin o‘sishni tezlatishini ko‘rsatdi. Lekin, gistidin, triptofan, fenilalanin va metioninning har ikkala izomeri ham bu ma’noda faol ekanligi aniklandi.
YUqorida keltirilgan mulohazalardan so‘ng yana odam uchun oqsil minimumi masalasiga qaytilsa, ovqat bilan aralash oqsillar qabul qilinganda bu miqdor 70—75 g ga teng deb hisoblash mumkin. Lekin odamlarning ovqatlanishida oqsillar mikdori minimumlarga teng bo‘lmay, balki optimal , ya’ni ularning sog‘lig‘i va kundalik sarfini xavfsiz chegarada ta’minlaydigan mikdorda bo‘lishi kerak. Bu mikdor o‘rtacha og‘irlikdagi, jismoniy va aqliy mehnat bilan shug‘ullanuvchi odamlar uchun 100 g, issik iqlimda esa 120 g dan kam bo‘lmasligi kerak.
Oshqozon-ichak yo‘lidagi gidrolitik parchalanish tur spetsifikligiga ega bo‘lgan har xil manbadan kelib chiqqan, boshqa tur uchun muvofiq kelmaydigan oqsil molekulasini hamma hayvon turlari uchun bir xil betaraf bloklarga — aminokislotalarga aylantiradi. Endi bu materialdan har bir to‘kima o‘ziga xos oqsil molekulasini yarata oladi.