O`qituvchining nutqida paralingvistik vositalar. Ovozning kuchi

Ўз гавдасини

бошқара

олиши

( мимикалар, 

панта-

мимикалар)

Ҳиссиёти ва

кайфиятини

бошқара олиши

Нутқ техникаси

нафас олиши, 

овозини тинг-

ловчиларга

мослашиши, 

талаффуз тарзи, 

нутқ суръати

Ижтимоий –

пертсептик

қобилиятлари

(диққат «юзидан

уқиб олиш»,

кузатувчанлик, 

тасаввури) 

Talabalar juftlikda  ishlaydilar,  ular o`qituvchi tomonidan berilgan alohida matnlar 

bilan tanishadilar va ular asosida savollar, test yoki blis-so`rov tuzadilar.    O`zlari  

o`zlashtirgan  matn  mazmunini    bilan    bir-birlarini  tanishtiradilar    va 

mustahkamlovchi savollar beradilar. 

 

 

“

O`qituvchi –o`quvchi

” texnologiyasi qoidasi. 

 

(Hunаr, sаn`аt

-grеkchа) –

 

Hunar san`at

 degan 

ma`noni anglatadi,  uning tarkibi -

 

muloqot

 

vа

 

munosabatdan iborat.

 

 “ТЕХNIКА”  

 

“Pedagogik “texnika” 

quyidagilardan rlrmrntlardan   iborat: 

(o’qituvchi aql bilan o’zini xulqini boshqarishi) 

 

Nutq qоbiliyati 

nutq  yordаmidа,  shuninгdеk,  imо-ishоrа  vоsitаsidа  o`z`  fikr  vа 

tug`ulаrini аniq vа rаvshаn ifоdаlаsh qоbiliyatidir. Bu o`qituvchilik 

kаsbi uchun judа muхimdir. 

 

---

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

-  

-  

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

2.O`qituvchining nutqida paralingvistik vositalar. 

 

Nigoh

 

inson aytayotgan so’zlarning ta’sirchanligini  25 foizga oshirar 

ekan. 

O`qituvchining nutqida paralingvistik vositalar quyidagi vazifalarni bajaradi: 

 

 

 

 

-nutqning  mazmundorligi,  teranligi,  izchilligi,  haqqoniyligi,  ta’sirchanligi, 

mantiqiyligi, ravonligi, ixchamligi; 

 

-  ovozning  sur’ati,  tarqalishi,  uzatilishi,  shiradorligi,  akustik  texnologiyaga  rioya 

qilishligi; 

 

-  nutqning  kommunikativ,  interaktiv  va  pertseptiv  tarkiblari  o’rtasida  mustahkam 

aloqaning mavjudligi; 

 

-to’g’ri va teskari aloqani vujudga keltirishda o’quvchanlik; 

-  nutqda  qanotli  iboralar,  hissiy  kechinmalar,  jonli  mushohadalar,  umumlashgan 

fikrlar, umumlashmalar, umumlashmasi, mavhumliklar mavhumligi ishtiroq etishi; 

 

-sinf  a’zolarini  faollashtirishda  nutq  imkoniyatlaridan,  muammoli  vaziyatlarda, 

maroqli uyinlardan foydalanish; 

-fikrni  uzatish  va  qabul  qilish  jarayonida  psixolingvistik  qonuniyatlarni,  model 

tizimini qo’llash muhim ahamiyat kasb etadi. 

 

 

«65+35 FORMULASI» 

 

Ichki dunyoimiz, kimligimiz haqidagi axborotning 

35 foizini nutqimiz orqali, qolgan 65 foizini esa 

xatti-harakatlarimiz orqali yetkazamiz. 

 

Pantamimika -  

 

 bu gavda, qo`l va oyoqlarning harakatidir. U asosiy fikrni ajratib ko`rsatishga 

imkon beradi. Yaqqol qiyofalarni gavdalantiradi. 

 

 

 

---

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

o`qituvchi  darsda  o`quvchilar  oldida  to`g`ri  turish  holatini  mashq  qilish  kerak 

(oyoqlar oralig`i  12-15 sm,  o`ng oyoq biroz oldinda), barcha harakatlar o`zini 

oddiyligi va nafisligi bilan o`quvchilar e'tiborini tortishi zarur.  

 

Gavda  tutish  estetikasi:  oldinga-orqaga  tebranish,  og`irlikni  bir  oyoqdan 

ikkinchi  oyoqqa  o`tkazib  turish,  stul  suyanchig`iga  tayanib  turish,  boshni 

qashlash, qo`lda biror buyumni aylantirib turish, burunni artish, quloq qashlash 

kabi zararli odatlarga yo`l qo`ymaydi.  

 

oila  tashvishlari,  tashqaridagi  kelishmovchiliklarni  dars  paytida  o`qituvchi 

o`zining yuz ifodasida bildirmasligi kerak.  

 

o`qituvchi gavdasining harakati chegarali va bosiq bo`lishi, ortiqcha silkinish va 

keskin  harakatlardan  holi  bo`lishi  zarur.Mimika-yuz  muskullari  orqali  o`z 

sezgisi, fikri, kayfiyatini ifodalashdir.  

 

Shuning uchun ham o`qituvchining yuzi, uning sezgilarini ifodalash bilan birga, 

ularni yashirib turishi ham muhimdir.  

 

o`quvchilar  o`qituvchi  kayfiyati  va  munosabatini  uning  yuzidan  «uqib» 

turadilar.  

 

jest  va  mimika  axborotning  hissiy  ahamiyatini  oshiradi,  uni  puxtaroq 

o`zlashtirilishini ta'minlaydi; 

o`qituvchining  yuz  ifodasi  va  qarashi  ba'zan  o`quvchilarga  so`zdan  ham 

qattiqroq ta'sir ko`rsatadi.  

 

piyoda yurish, dam olish, kitob o`qish bilan ruhiy zo`riqishlarni bartaraf qilinadi 

yuz  ifodasi  va  harakatlar  faqat  dars  maqsadiga,  o`quv-tarbiyaviy  ishni 

yaxshilashga yo`naltirilishi zarur.  

 

yuz ifodasida ko`zlar muhim o`rin tutadi. «Jozibasiz ko`zlar ma'nosiz qalbni aks 

ettiradi» (K.S.Stanislavskiy).