„O‘qituvchi nashriyot-matbaa ijodiy uyi toshkent-2020

komissiyasi
tashkil etilgan.
(
„Dunyo, siyosat, jamiyat“dan
)
15.2-mashq.
Matnda ajratib ko‘rsatilgan xalqaro doiraga xos so‘zlarning 
muqobillarini tanlang.
 
Tavsiya etilgan so‘zlar:
aqliy-ma’naviy; mahorat va usullar majmuyi; 
bosh yig‘ilish; mustaqil; nizom; majlis; yer tuzilishi haqidagi fan; okeanlar 
haqidagi fan; irqchilik mafkurasi; yerning tirik organizmlar tarqalgan 
qismi; jins; pul birligi, me’yor-o‘lchov; alohida vakolatli guruh; umumxalq 
hokimiyati; aloqa turi; muayyan vaqt uchun tasdiqlangan daromad va 
xarajatlar yig‘indisi.
15.3-mashq.
Gaplardagi ajratilgan o‘zlashma so‘zlarga quyida berilgan 
qatordan o‘zbekcha muqobil tanlang. Qaysi so‘zlar aslidek qo‘llanilmoqda?
Namuna:
Dang‘illama uchastka. O‘rtada fontan. – Dang‘illama hovli. 
O‘rtada favvora.
1. Dang‘illama 
uchastka
. O‘rtada 
fontan
. 2. Tilla 
magazinni
 
o‘mar-
gansiz. 3. Men tomonda qonun. Mana 
ZAGS
qog‘ozi. 4. Oq 
xalat
kiy- 
gan 
doktor
kirib keladi, 
sumkadan
bahaybat 
shprisni
chiqarib, 
ukol
 
qilishga tayyorlanadi. 5. Mehmonxonada emas, 
student
qizlar yotoqxo-
nasida. 6. Bu dunyodan nasibam uzilib turibdi-ku, 
spravka
deydi-
ya. 7. Men Qilichbek emas, 
militsiya
leytenanti Anvar Maqsudovman. 
(
E. Vohidov
. 
„Oltin devor“
)
http://eduportal.uz

---

77
Tavsiya etilgan so‘zlar:
hovli, maydon; talaba; do‘kon; favvora; 
maxsus ust kiyim; ma’lumotnoma; porshenli tibbiyot asbobi; sanchish; 
yukxalta; FHDYB (fuqarolik holatlari dalolatnomalarini yozish bo‘limi); 
ofitser unvoni; jamoat tartibini qo‘riqlash bo‘limi.
Nazariy matn
Boshqa tillardan kirib kelgan so‘zlar tilga butunlay singib ketishi ham 
(kitob, fe’l, manti, stol, shkaf),
ba’zilari singishmay turishi ham mumkin 
(restavratsiya, anonim, suflyor).
Shunga ko‘ra, to‘la o‘zlashgan 
(kitob, 
daftar, stansiya), 
nisbatan o‘zlashgan 
(vokzal, aeroport) 
va o‘zlashayotgan 
(skaner, skotch),
o‘zlashmagan so‘zlar 
(ministr, oblast, rayon)
farqlanadi. 
Ularning barchasini shartli ravishda o‘zlashma so‘zlar deymiz. 
So‘zlashuvga xos o‘zlashma so‘zlar, ko‘pincha, kitobiy uslubga xos 
bo‘lmaydi. Ilmiy uslubda o‘zlashma so‘zlar, asosan, termin sifatida ko‘p 
qo‘llaniladi.