O’qituvchi: M. To’raxonova

Tabiiy eksperiment (birinchi martda 1910 yilda A. F. Lazurskiy taklif etilgan) mo’ljalanganligiga ko’ra, eksperiment o’tkazilayotganini biladigan sinaluvchida hosil bo’ladigan zo’riqishga yo’l qo’ymasligi va tadqiqotni odatdagi, tabiiy sharoitlarga (dars, suhbat, o’yin, uy vazifalarni bajarish va boshqalar) ko’chishi lozim.

Psixologik-pedagogik tadqiqot vazifalarini bajaradigan tabiiy eksperimentpsixologo – pedagogik eksperiment deb ataladi. Har xil yosh bosqichlarida o’quvchilarning bilish imkoniyatlarini o’rganishda, o’quvchi shaxsni shakllantirishni konkret yo’llarini anqlashda uning roli benihoya kattadir. Hozirgi payitda labaratoriya eksperimenti bilan tabiiy eksperimentning bir – biridan farqi juda ham shartli bo’lib, ular mutlaqlashtirillmasligi kerak.

Hozirga qadar biz tadqiqiy metodlar haqida so’z yuritik. Bu metodlar yrdamida olim ilmiy bilish uchun muhim faktlarni aniqlashi, u yoki bu qonuniyatlarning mavjudligini kashf etilishi, psixik hodisalarning sirli mehanizimini topishi mumkin. Boshqacha qilib aytganda, ushbu metodlar vositasida amalga oshiriladigan tadqiqotlar predmeti psixologiya faning predmetiga mos keladi.

Test- qisa mudatli topshiriq bo’lib, uning bajarilishi ba’an bir psixik funkstiyalar mukammaligini ko’rsatkichi bo’lib xizmat qilishi mumkin. Testlar yordamida ayrim qobilyatlarning, ko’nikmalarning, malakalarning bor yo yo’qligini aniqlashga, u yoki bu kasb sohasida ishlashi uchun layoqatlilik darajasini va h.k. larni bilishga harakat qilinadi. Psixologik testlar, jumladan, kosmonavtik kosmik parvozga psixologik jihatdan tayorgarlik darajsini aniqlash lozim bo’lib qolganida, sinaluvchilar o’qishningalohida usullari qo’llanilgan eksperimental guruppalarda bilimlarni qanday o’zlashtrilganliklarini bilish zarurati tug’ilgan paytlarda, shuningdek boshqa hollarda qo’llaniladi.

SHu bilan birga konkret psixologik metodikalarning ko’pchiligi uchun xos bo’lgan ba’zi umumiy belgilarni ham alohida ajratib ko’rsatish mumkin. Buni normal ravojlangan va va aqliy jixatdan

zaif bolalarda diqqatning barqarorligi yoshga taalluqli tafovutlarni o’rganish vazifasi qo’yilgan tadqiqot misolida ko’rib o’tamiz.