O‘q otish va uni o‘qitish metodikasi fanidan ma’ruzalar matni Buxoro – 2020-yil. Annotatsiya ushbu dastur 5111500 «Chaqiriqqacha harbiy ta’lim»

Kichik kalibrli miltikni urganish buyicha maslaxatlar.
Ukuv shaxobchalarida kichik kalibrli miltikning tuzilishini urganish shuning uchun utkaziladiki, otishd tayyorlov mashklari bajarilishi ta’minlanadi. Miltiklar otish usullarini urganish uchun bir xilda nishonga olishga ukitishda kullaniladi, bundan tashkari ular amalda otishni amalga oshirish asosiy belgilarining uzlashtirilganligini tekshirishga imkon beradi; nishonga olish, kundokni urnatish, tepki mexanizmi bilan ishlash usullari.
Kichik kalibrli miltikni urganish buyicha mashgulotni kuyidagi ukuv savollaridan rejalashtirish mumkin;
-TOZ-8 (TOZ-12) kichik kalibrli miltik vazifasi, umumiy tuzilish va ishlash printsipiga (15 dak).
-miltikni notulik yoyish va yigish (20 dak).
-miltikni otishga tayyorlash (15 dak).
Kichik kalibrli miltik jangovor kurol namunalari bilan tanishtirib bulgach, urganiladi. Taxsil oluvchilar kurol asosiy kism va mexanizmlari nomlari va vazifalari bilan tanishgan. SHuning uchun mazkur mashgulotni taxsil oluvchilar faolligini oshiriga intilib, suxbat uslubi bilan utkazish maksdaga muvofik.
Mashgulot mavzusi, maksadi va ukuv savollarini e’lon kilib, raxbar umumiy miltik ma’lumotlarini beradi.
Kichik kalibrli miltik sport kuroli xisoblanadi va otishga ilk bor ukitishda muvofakkiyatli tadbik kilinadi; kichik kalibrli miltikdan otishni bilganlar avtomat va pulemyotdan otishni tezda uzlashtirib oladilar.
TOZ-8, TOZ-9, TOZ-12 kichik kalibrli miltikning eng keng tarkalgan moddelari.
TOZ-8 miltigi 1932 yilda Tula kurolsozi Dmitriy Mixaylovich Kochetov bilan ishlagan. 1935 yilda uning zamonaviylashtirilgan varianti TOZ-9 yuzaga keldi. u oldingisidan kundogi shakli va tezda uklash uchun mulajallangan 5 ta patronli magazini fark kiladi. Birok amaliyotda maganzin kamdan-kam ishlatiladi, va zamonaviylashtirilgan namunasi keng tarkalmadi. Yanada kulay kundok va nishon anikligini oshirish maksadida uchinchi kichik kalibrli miltik TOZ-12 yaratildi, u oldingilardan yanada kulay kundogi va diametrik nishongchi bilan fark kiladi.
TOZ-8 va TOZ-12 kichik kalibrli miltiklari a’lo otish xususiyatiga ega. Nishonli patronlar bilan otishda sochilish kundalang narsasi 1,6 sm dan oshmaydi, bu merganga «unlikka» ukni tekkazishni kafolatlaydi.
Miltikning asosiy texnik tavsifi;
Miltik ogirligi- 3,12 kg;
Kalibrli- 5,5 mm;
ukning boshlangich tezligi- 300 m-soniya;
Patron ogirligi- 3,6 g;
uk ogirligi- 2,6 g;
Zaryad ogirligi- 0,06 g.
Kichik kalibrli miltik nishonga olish moslamasi stvol, stvol kutisi, zatvor, vkladish, tepki mexanizmi, ustki kopkok va kundokdan iborat.
Yoyilgan miltik plakati va kismlaridan foydalanib, raxbar miltik asosiy kism va mexanizmalirini kursatadi, taxsil oluvchilarga kursatilgan kism va mexanizmni mustakil aytib berishni, vazifasi xakida kiskacha gapirib berishni taklif kiladi, sung suxbatda asosiy mexanizmlar ishi printsiplarini tushuntiradi. SHundan sung raxbar navbatdagi ukuv savoli- miltikni yoyish va yigishga utadi.
Miltikni tozlash, moylash va otishga tayyorlash uchun kuyidagi tartibda kismlarga ajratish kerak;
-ustki kopkogi ajratiladi;
-zatvor ajratiladi;
-zatvor kismlarga ajratiladi.
Xar bir usul raxbar bilan kursatiladi, taxsil oluvchilar uzlarining namunalarida raxbar xarakatini takrorlaydilar. Bir necha bor miltikni yoyish va yigish usullarini bajarib, keyingi ukuv savoli –miltikni otishga tayyorlashga utadilar.
Raxbar miltikni otishga tayyorlash tartibni kursatadi va bir vaktda miltik kismlarga ajratiladi, stvol kanali artiladi, stvol kanali, stvol kutisi, zatvor tozaligi tekshiriladi va miltik yoigiladi;

• 
  miltik tashki kurikdan utkaziladi, nishon moslamalari tekshiriladi, zatvor va tepki mexanizmi ishi tekshiriladi.
  

Xar bir usulni kursatib bulgach, raxbar taxsil oluvchilar e’tiborini ba’zi bir buzilishlarga karatadi, masalan, nishonga otish plankasi kimirlashi, nishonga olgichning (keskilari) ishdan chikishi yoki tepkining jangovor xolatida turmasligi va ular nimalarga olib kelishini tushuntiradi.
Mashgulotyakunida taxsil oluvchilarga kichik kalibrli miltikdan otishda ular kanday miltiklarni bajarishlarini aytib berish, a’lo kursatkichli nishonlarni kursatish va kichik kalibrli miltik va patronlarini ishlatishda kerakli xavfsizlik choralarini tushuntirish mumkin.