Operatsiyalari

1.4 Klassifikatsiya va sistemaga solish.


Atrofdagi olamni bilish uchun bitta narsani emas, balki ko’pchilik va xilma-xil narsalarni

o’rganishga to’g’ri keladi. SHu sababli o’rganish uchun qulaylik tug’dirish maqsadida, shuningdek,

amaliy maqsadlarda mana shu ko’pchilik narsalarni gruppalarga– turkumlarga bo’lishga to’g’ri keladi.

Ko’pchilik narsalarni (narsalarni va hodisalarni) grupalarga bo’lish klassifikatsiya yoki turkumlarga

bo’lish deb ataladi. Har bir gruppadagi muayyan narsaga xos bo’lgan biror belgiga qarab, shu

narsalar turkumlarga bo’linadi. Narsalarning umumiy belgisi borligi ularni biror jihatdan bir-biriga

o’xshash qilib qo’yadi. Masalan, kutubxonada kitoblar muqovasiga, formatiga, mazmuniga va shu kabi

belgilariga qarab turkumlarga bo’linishi mumkin. O’quvchilarni, odatda, yosh yoki jinsiy belgilari

bo’yicha, ulgurishlariga va shu kabilarga qarab turkumlarga bo’ladilar.


Turkumlarga bo’lish uchun asos qilib olingan belgi turkumlarga bo’lishning asosi deb ataladi.

Sistemaga solish shundan iborat bo’ladiki, bunda ayrim narsalar, faktlar, hodisalar va fikrlar

muayyan tartibda makondagi, vaqtdagi tutgan o’rniga qarab yoki mantiqiy tartibda joylashtiriladi. SHu

sababli makoniy xronologik va mantiqiy belgilar asosida sistemaga solish turlari ajra-tiladi. Mebelning

xonadagi joylashtirilishi, daraxtlarning boqqa o’tqazilishi makoniy sistema namunasi bo’la oladi.

O’tmishda bo’lib o’tgan voqealarning xronologik tartibda joylashtirilishi shu voqealarning vaqtiga qarab

sistemaga solish namunasi bo’la oladi. Matematikaga, falsafaga, mantiqqa doir darsliklarda ilmiy

materialning joylashtirilishi mantiqiy sistemaga solishning namunasidir.


Sistemaga solish, odatda, turkumlarga bo’lish asosida o’tkaziladi va mana shu turkumlarga

bo’lishning yakuni desa bo’ladi.


***


Xulosa chiqarish tafakkurning spetsifik fikr yurituvchi operatsiyasidir, lekin hukmlar masalasini

bayon qilayotganimizda bu operatsiya to’g’risida gapirish maqsadga muvofiqroq bo’ladi.