|
Úshinshi dáwir (1965-1980 jıllar).
Esaplaw mashinaları rawajlanıwında keyingi zárur dáwiri usı jıllarǵa tuwrı keledi. Bul waqıtta, texnik bazada tómendegi ózgerisler júz beredi: óz aldına yarım ótkizgish elementlerinen (tranzistor tipindegi) integral mikrosxemalarǵa ótildi, bul bolsa jańa úshinshi awladqa, jańa imkaniyatlar jarattı.Bul dáwirdiń ózine tón qósiyetlerinen biri, integral mikrosxemalarda jaratılǵan birinshi dástúriy uqsas mashinalardir, yaǵnıy IBM/360 mashinaları seriyası. 60- jıllar basında jaratıǵan bul mashinalar shańaraǵı ekinshi awlad mashinalarınan baha/ónimdarlıq kórsetkishi boyınsha aldınǵa bir qansha ótip ketti. Tezde, dásturiy uqsas mashinalar ideyası ulıwma tán alındı.
Dátúriy uqsaslıq ОS lardıń da uqsaslıǵı talap qılındı. Bunday operatsion sistemalar hám úlken EEM da da, kishi esaplaw sistemalarında da, túrli periferik qurılmalardıń kem sanı hám kóp sanı menen de, sawda satiq tarawında da, ilimiy-izzertlew tarawlarında da isley alıwı kerek.
Sonday hámme qarama-qarsı talaplardı qandıratuǵın tiykarda qurılatuǵın operatsion sistemalar júda quramalı “monstr”lar bolıp shıqtı. Olar kóp millionlı assembiler qatarlarınan ibarat bolıp, mıńlap dástúrshiler tárepinen jazılǵan bolıp, mıńlap qátelerdi óz ishine aladı, olar mıńlap dúzetiwlerge alıp keledi. Operatsion sistemanıń hár bir jańa versiasında bir qansha qáteler dúzetilip, jańa júzege keldi. Kóp ǵana mashqalalar da júda úlken ólshemge qaramastan OS/360 hám oǵan uqsas 3-shi awlad operatsion sistemaları haqiyqattanda paydalanıwshılardıń kópǵana talaplardı qandıradı. Bul awladtıń eń úlken erisken jetiskenliklerinen bir multi dásturlewdi ámelge asırıw.
Multidástúrlew – bul esaplaw processiniń payda etiw usılı bolıp, bir processorda náwbet benen bir neshe dástúr orınlanadı.
Bir dástúr kiritiw shıǵarıwdı ámelge asırǵansha keń dástúrlerdi aldınǵı izbe-iz orınlanǵandaǵı sıyaqlı (bir dástúrli rejim), processor toqtap turmaydı, bálkim basqa dástúrdi orınlaydı (kóp dástúrli rejim). Bunda hár bir dástúr operativ yaddaǵı bólim dep atalıwshı óz bólimine júkleydi.
Basqa jańalıq – spuling (spooling) dep ataladı. Spuling ol waqıtta esaplaw processin payda etiw usıllarınan biri bolıp, oǵan mas rawishte tapsırma perfokartadan diskqa esaplaw maydanında payda bolıw tártibinde jazıladı, keyin bolsa náwbettegi tapsırma tamamlanıwı menen, jańa tapsırma diskten bosaǵan bólimge júklenedi.
Paketli islew beriwdi multi dástúrlewdi ámelge asırıw menen birge, ОSlardıń jańa tipi –waqıttı ajıratıw sistemaları payda boldı. Ajıratılǵan waıt sistemalarında qollanılatuǵın multidástúrlew variantı, hár bir paydalanıwshı ushın esaplaw mashinasınan jalǵız paydalanıw oy-órisin payda etiwge járdem beredi.
Multidástúrlewdi júzege keliwi h.t.b. dúzilisine tereń ózgertiwler kiritiwdi talap etedi. Bunda tiykarǵı róldi apparat tárepinen qollanıw úlken ról oynaydı, onıń tiykarǵı qásiyetleri tómende keltirilgen: MD qásiyetleri
Qorǵaw mexanizmin ámelge asırıw. Dástúrler jeke ráwishte resurslardı bólistiriw imkanina iye bolıwı kerek emes, bul imtiyazli hám imtiyazsız komandaların keltirip shıǵardı. Imtiyazlı komandalar ОS tárepinen orınlanadı.
Úzilisler barlıǵı. Sırtqı úzilisler ОS nı asinxron hádiyse, menen kiriw shıǵıw operatsiası tamamlanǵanlıǵı haqqında eskertedi. Ishki úziliw, ОS aralasıwı zázúr bolǵanda júz beredi, máselen qorǵawdı buzıwǵa háreket yáki nólge bóliw.
Arxitekturada paralellizmdi rawajlantırıw. Yadqa qurallarsız múrajet kiriw-shıǵıw kanalın payda etiw, oraylıq processordıń qıyın operatsiyalardı orınlawdan azat etedi.
Álbette, multidástúrlewdi payda etiwde ОS róli júda zárúr. Ol tómendegi operaciyalar ushın juwap beredi:
Sistemalı shaqırıqlar járdeminde ОS hám ámeliy dástúrler arasında interfeysti payda etiw
Yaddaǵı tapsırmalardan náwbet payda etiw hám tapsırma ushın processor ajıratıw ushın processordan paydalanıwdı rejelestiriw
Bir tapsırmadan ekinshisine ótiw, esaplawlardı durıs payda etiw ushın kontekstti saqlaw
Yad shegaralanǵan resurs bolǵanı ushın, yaddı basqarıw strategiyası zárúr, maǵlıwmatlardı alıw, jaylastırıw hám almastırıw processlerin tártipke salıw talap qılınadı.
Maǵlıwmatlardı sırtqı jámlemelerde fayl kórinisinde saqlawdı hám belgili fayllardı tek anıq paydalanıwshılar paydalana alıwdı payda etiw.
Dástúrlerge sankciyalı maǵlıwmat almasıw talap etilgenligi ushın, olardı kommunikciya quralları menen táminlew zárúr.
Maǵlıwmatlardı durıs bólistiriw ushın, tosınallı halatlardı sheshiwge tuwrı keledi, bul kóbinshe túrli resurslar menen islewde júz beredi, sonıń ushın háreketlerdi dástúrler menen sinxronlastırıń.
Waıt ajıratıw sistemalarında paydalanıwshı, dástúrdi interaktiv rejimde sazlaw imkanina iye boladı, bunda ol maǵlıwmatlı diskqa perfokarta arqalı emes, erksiz klaviyaturadan kiritiw múmkin boldı. On-line fayllardıń júzegeg keliwi rawajlanǵan fayl sistemaların islep shıǵıw zárúriyatın keltirip shıǵardı.
Do'stlaringiz bilan baham: |
