Она юртимиз бахту иқболи ва буюк келажаги йўлида хизмат қилиш энг олий саодатдир

SURIYADAGI HARBIY HARAKATLAR

Oldingi maqolalarimizda islomizmning paydo bo'lishi va uning xalqaro harakatga aylanishi, yo'nlaishlari haqida ma'lumotlar berishga harakat qilgan edik. Bugungi maqolamizda biz XX-asr ohiri va XXI-asr boshlarida dunyoda Islomiy hokimiyatni o'rnatishni o'z oldiga maqsad qilib qo'ygan xalqaro Jihodning qanday qilib jismoniy ravishda mag'lub bo'lish jarayoni haqida tahlillarimizni havola qilmoqchimiz.

1990-yilda Saddam Husayinning Quvaytni egallashi Islomistlarni ikki guruhga ajratadi. Bir tomonda asosan o'ziga to'q oiladan chiqqan va jamiyatda muhim vazifalarni egallagan, "zamonaviylashgan" musulmonlar, boshqa tomonda esa asosan inqilobiy ruhdagi kambag'al oilalar a'zolari, katta shaxarlarning tashlandiq kvartallaridan chiqqan ziyolilar. Saudiya Arabistoni qiroli Abdulazizni Saddam Husayinning harbiy agressiyasidan himoyalanish maqsadida AQSh va G'arb mamlakatlari qo'shinlarini Arabiston yarimoroliga kiritishi, radikal islomistlar nazarida tuzatib bo'lmas xato bo'ldi. Nasroniy va Yahudiylarning Saudiya Arabistonida bemalol harakatlanishi radikal Islomistlar uchun qabul qilib bo'lmas sharmandalik edi, shu voqeadan boshlab Saud oilasi Islomning ikki muqaddas shaharlarini (Makka va Madina) himoyachisi degan nomga nomusnosib deb topiladi va qirollik oilasining obro'si tushib ketadi, ayniqsa Ben Laden va uning izdoshlari uchun. Islomistlar uchun AQSh va G'arbning Arabiston Yarimoroliga kiritilishi, so'ngra Iroqqa hujum qilishi, Sovet ittifoqining Afg'onistonga kirishi bilan barobar edi, ya'ni "kofirlarning" Islom yeriga bostirib kirishi deya qaraladi. Bu esa o'z navbatida radikal Islomistlar tomonidan Himoya Jihodiga chorlashga olib keldi. Salafistlar va Musulmon Birodarlar bu vaziyatdan foydalanib Arabiston yarimorolida tartibsizliklarni keltirib chiqarishga harakat qiladilar. Ben Laden payg'ambar Muhammadning o'lim to'shagida yotgan paytidagi "Nasroniylar va Yahudiylarni Arabiston yarimorolidan quvib chiqaringlar" degan jumlasidan foydalanib aholini jihodga chorlaydi. Lekin Saudiya Arabistonining qattiqo'l repressiyalari va bu mamlakatdagi iqtisodiy sharoitning yahshiligi tufayli Jihodga chorlash hech qanday natija bermaydi. Saudiya Arabistoni esa AQSh harbiy bazalarini o'z hududida saqlashda davom etadi va davom etmoqda.
1992-yilda Qobulni Afg'onlar koalitsiyasidan tuzilgan Mujohiddinlarni qo'liga o'tishi bilan Afg'onistondagi jihod nazariyasiga nuqta qo'yiladi. Abdulloh Azzamning halok bo'lishi bilan Falastindagi jihod boshi berk ko'chaga kirib qoladi, Hamas guruhining Falastin ma'muriyati bilan qarama qarshiliklari esa bira to'la bu hududlardagi Muqaddas urushlarni davom ettirish umidini yo'qqa chiqaradi. Tojikiston, Checheniston, Bosniya, Misr, Jazoir va Kashmirlarda yangi Jihod frontlarini ochilishiga qaramasdan, ulardan hech biri ko'zlagan natijaga erisha olmaydi.
Misrda jihodchilar asosan politsiya, harbiylar, Koptlar va turistlarni hujum qilinadigan subektlar sifatida ko'z ostiga oladilar. Lekin bu zo'ravonliklar juda qisqa davr, 1995-yilgacha davom etadi. Asosiy baza bo'lmish Afg'onistondan uzilib qolgan Misrlik jihodchilar 1992-yilda Misr hukumati tomonidan kuchli repressiyaga uchraydilar, ularning asosiy yig'ilish maskani bo'lmish Embaba kvartalida hukumat keng ko'lamli reydlarni o'tkazadi. Shu voqeadan so'ng Qohiralik jihodchilar shaharni butunlay tashlab chiqib mamlakat janubiga, Nil daryosini yuqori qismlariga partizanlik harakatlarini amalga oshirish uchun chekinadilar. Davlat mazkur regionni xavfli deb e'lon qilib turistlarga bu hududga kirishni ta'qiqlab qo'yadi. Shu asnoda o'z kuchini yo'qotgan Misrlik jihodchilar mamlakatga iqtisodiy zarar yetkazish orqali uni qulatish taktikasiga o'tib oladilar. Lekin hududdagi mahalliy aholini asosiy yashash manbai bo'lmish turizmning bo'gib qo'yilishi va hukumatning bu hududlarga ijtimoiy e'tibori kamaygani tufayli, mahalliy aholi jihodchilarni yashash sharoitlarni og'irlashtirganlikda ayblab, ularga qarshi kurashga kirishib ketadi. Natijada qishloq hududlaridagi jihodchilar hukumatning hech qanday aralashisiz mahalliy aholi tomonidan haydab chiqariladi.
Ohirgi umidlarini Misrdagi butun islomiy kuchlarni biriktirish orqali Jihod qilishga tikkan jihodchilar bu borada ham to'siqlarga ucharydilar. Chunki mamlakatning asosiy Islomiy harakatlaridan biri bo'lmish Musulmon Birodarlar asosan o'rtamiyona aholi va hunarmandlardan tashkil topgan bo'lib, ular uchun qo'lga qurol olib jihod qilish fikri shunchalar yiroq ediki, buning uchun ularda na xohish va na birlashtiruvchi maqsad yo'q edi. 1996-yildan boshlab Misr hukumati partizan Jihodchi kuchlariga tinimsiz zarbalar beradi. Hatto Jihodchilarning o'zi ham zo'ravonlik harakatlar orqali natijaga erishishga shubha bildira boshlaydilar. 1997-yildagi Gama Islamiya harakatining o'nlab turistlarni vahshiylarcha qatl qilishi Misrdagi jihodchilar haqidagi tasavvurlarni butunligicha salbiy tomonga burib yubordi. Aholining hukumat bilan hamkorlikka kirishishi oqibatida Misr umumiy ravishda Jihodchilardan tozalandi, garchi Islomizm saqlanib qolgan bo'lsa ham, u endi zo'ravonlikni emas, balki ijtimoiy tengsizlikni kamaytirishga qaratilgan ijtimoiy-milliy harakatlarga aylandi.
Bosniyadagi Jihodchilar strategiyasi umuman boshqa tusga ega bo'lib, ular uchun Bolqon yarim oroli asli Musulmon yeri bo'lib, kofirlar esa uni egallab olgandirlar. Shundan kelib chiqib Jihodchilar bu hududda Himoya Jihodini qo'llay boshlaydilar. Lekin Jihodchilar orasida hech qanday Bosniyaliklar bo'lmagan (Afg'oniston va Pokistonda Bosniyalik ko'ngillilar bo'lmagan) va Bosniyaliklarning Islomi, Salafistlarning "Sof Islomidan" farq qilib mahalliy odatlar ta'sirida ancha o'zgargan edi. Jihodchilar Bolqon yarimorolidagi etnik urushlarni Diniy urushlarga aylantirish uchun ko'p harakatlar qiladilar, Serblar tomonidan qilingan geontsidlarni Islomga qarshi hujum deb e'lon qilib, Serblarni yangigina uzilgan boshlari bilan Jihod propogandasi uchun rasmlarga tushadilar. Bunday zo'ravonlikdan cho'chigan va "Sof Islom" konseptsiyasini o'ziga yot bilgan Bosniyalik aholi Jihodchilarga qo'shilishdan bosh tortadi. Afg'onistondagi kabi chetdan keluvchi moliyaviy yordamning yo'qligi va bu safargi dushmanlar (Yevropa va AQSh) ulardan to'laligicha ustunligi Jihodchilarni mag'lubiyatga yuz tutishlariga olib keladi. Ohir oqibat qolgan qutgan Jihodchilar Albaniyaga chekinib u yerda so'ngi marta Jihod hurujini amalga oshiradilar, lekin Albaniya hukumati yaqqol ustunlikni qo'lga olgan holda ularni qo'lga olib Saudiya Arabistoni va Misr hukumatlariga xalqaro jinoyatchi sifatida sotib yuboradi.
Bolqon yarimorolidagi Jihod Islomistlar uchun moddiy mag'lubiyat bo'lgan bo'lsa ham, Islomizmning Yevropalashtirilishida katta rol o'ynaydi. Moviy ko'zli va Sariq sochli Jihodchilar keyinchalik Germaniya, Fransiya va Buyuk Britaniyadagi Yevropalik aholini Islomizmga tortishda katta ahamiyat kasb etgan.
Jazoirda Jihodchilarning harakati qisqa lekin unumli bo'ladi. 1989-yilda yaratilgan Islom Salom Fronti, tezlik bilan o'ziga hayrihoh aholini atrofida yig'ishga erishadi. Bu ko'ngillilarning asosiy qismi shaharlarda yashovchi ishsiz yoshlar (ko'p hollarda oliy ma'lumotli) va aholining kambag'al qatlamlaridan tashkil topgan edi. Lekin, huddi boshqa musulmon mamlakatlaridagi kabi Jihodchilar zo'ravonlikka urg'u beradilar, ayniqsa ularni vahshiyliklarni namoyishkorona oshkor qilishlari xalqning qo'llab quvvatlashini yo'qqa chiqardi. Jazoirlik maxfiy xizmatlar zudlik bilan bu harakatlarga massiv ravishda o'z xufiyalarini kiritadilar. Aynan shu xufiyalarning qatnashuvi bilan Fransiyada Islom Salom Fronti nomi bilan terroristik harakatlar amalga oshiriladi. Natijada Fransiya Respublikasi Jazoirdagi Jihodchilar harakatini yo'q qilish uchun barcha sa'yi harakatlarni amalga oshiradi. 1996-yilga kelib Islom Salom Fronti faqat ko'zga ko'ringan liderlarining a'zoligi bilan mavjudligini saqlab qolgan edi. Jazoir hukumati aynan shu yili ohirgi repressiv to'lqinni jo'natadi. Ko'pchilik Jihodchilar qo'lga olinadi, kamchiligi Sahroi Kabirdagi ko'chmanchi arab qabilalariga qo'shilishga muvaffaq bo'lib keyinchalik Mag'rib Islomiy Al-Qoidasining faollariga aylanadilar.
Sobiq Sovet hududidagi Jihodlar boshqa hududlardan farqli ravishda zudlik bilan kuchli repressiyalar bilan bostiriladi. Hukumat propogandasi yordamida mahalliy aholida Islomizmga qarshi kuchli salbiy taasurot uyg'otiladi. O'rta Osiyo mamlakatlarida Islomizmni to'g'ridan-to'g'ri giyohvandlik natijasidagi harakat deya ko'rsatiladi, undan tashqari soqol qo'yib, salla o'rab, qurol ko'targan Jihodchilar mahalliy aholida qo'rquv hissini uyg'otar edi. Chechenistonda tashqi kuchlarni qo'llab quvvatlashiga qaramasdan, Rossiya o'zining eng zamonaviy va ommaviy qirg'in qurollari bilan hujumni qa'ttiyatlik bilan davom ettiradi. Chechenistondagi urush bora bora Muqaddas urushdan Mustaqillik harakatiga aylana bordi. Ikkinchi Chechen urushidan so'ng bu hududda Jihodchilar havfi batamom bartaraf etildi. Qodirovning hukumatga keltirilishi esa Jihodchilar harakatini chechen milliyligi mafkurasi ostida yo'qolib kelishiga olib keldi.
Tojikistondagi Fuqarolar urushini Muqaddas Islomiy urushga aylantirishga urunishlar zoe ketadi. Asosan Leninobod fraksiyasi tomonidan boshqarilib kelgan bu mamlakat, sobiq Sovet Ittifoqidagi eng kambag'al mamlakatlardan biri bo'lib, mustaqillik e'lon qilingandan ko'p o'tmay mamlakat fuqarolar urushiga sho'ng'ib ketadi. Bir tomonda Rossiya o'zining 201-diviziyasini kiritish bilan, boshqa tomonda O'zbekiston Leninobod Fraktsiyasi liderlari va Tojikistonlik o'zbek generallari orqali, fuqarolar urushida Islomistlar kuchlarini bartaraf qilishni uddasidan chiqdilar. Urushning cho'zilib ketishi va ohirgi yillarida urushdan ko'ra bu hududning narkotrafik zonaga aylanishi, urushga chek qo'yish lozimligini talab qiladi. Rossiya va O'zbekiston urushga chek qo'yishni talab qilib chiqadi va Ko'lobiylar fraktsiyasidan bo'lmish Imomali Rahmonov prezidentlikka keltiriladi. Fuqarolar urushi tugaydi. Ko'p o'tmay sobiq Islomistlarga qarshi repressiyalar boshlanadi.