Ona tili va adabiyoti mustaqil ish. Gapning ifoda maqsadiga ko’ra turlari: So’roq va buyruq gaplar, his hayajon va his hayajonsiz gaplar

Javoblar

№

1 +

2 -

3 +

4 +

5 +

6 -

8. Mustaqil ish. Gapning uyushiq bo’laklari ta’rifi; uyishiq bosh bo’laklar.
I Topshiriq“Blits” texnologiyasi.

1	Bir xil so’roqqa javob bo’lib, bir xil vazifada keladigan bo’laklar.	A	So’z qo’shimchalari bilan, so’z birikmalari bilan, kengaygan birikmalar bilan.
2	Ishchilar va hasharchilar maydonda to’planishdi	B	Uyushiq bo’lak
3	Tog’ etaklarida nafis gullarning , xushbo’y giyohlarning hidlari anqiydi.	C	Kengaygan birikmalar bilan ifodalangan
4	Kitobning har sahifasini kitobxonga manzur qilish , kitobxonni quvontirish , uning ko’nglini topish oson emas.	D	So’z qo’shimchalari bilan ifodalangan
5	Dadam, oyim va men hayvonot bog’iga bordik.	E	So’z birikmalari bilan ifodalangan
6	Uyushgan bo’laklar ifodalanadi	F	Uyushiq bo’lak

Javoblar

№

1 F

2 E

3 D

4 C

5 B

6 A

8. Mustaqil ish. Gapning uyushiq bo’laklari ta’rifi; uyishiq bosh bo’laklar.

№	Mulohazalar	Ha	Yòq
1	Gapda ikki va undan ortiq bir xil gap bo’laklari ishlatilishi mumkin..
2	Sanash ohangi yordamida bog’langan uyushiq bo’laklar bir – biridan ( - ) bilan ajratiladi.
3	Gap bo’laklar ham, bo’lakning bo’laklari ham uyushib kelishi mumkin.
4	Uyushgan bo’laklar so’z qo’shimchalari bilan, so’z birikmalari bilan, kengaygan birikmalar bilan ifodalanadi.
5	Bir xil so’roqqa javob bo’lib, bir xil vazifada keladigan bo’laklarga uyushiq bo’laklar deyiladi.
6	“Eshilib, to’lg’onib ingradi kuy”. Eshilib- to’lg’onib ikkisi bir xil gap bo’lagi bo’lib aniqlovchi vazifasini bajaradi.
7	“Kitobning har sahifasini kitobxonga manzur qilish , kitobxonni quvontirish , uning ko’nglini topish oson emas”. Oxirgi gap aniqlovchidan iborat.

II Topshiriq “Ha yoki Yòq” texnologiyasi

№	Mulohazalar	Ha	Yòq
1	Gapda ikki va undan ortiq bir xil gap bo’laklari ishlatilishi mumkin..	Ha
2	Sanash ohangi yordamida bog’langan uyushiq bo’laklar bir – biridan ( - ) bilan ajratiladi.		Yòq
3	Gap bo’laklar ham, bo’lakning bo’laklari ham uyushib kelishi mumkin.	Ha
4	Uyushgan bo’laklar so’z qo’shimchalari bilan, so’z birikmalari bilan, kengaygan birikmalar bilan ifodalanadi.	Ha
5	Bir xil so’roqqa javob bo’lib, bir xil vazifada keladigan bo’laklarga uyushiq bo’laklar deyiladi.	Ha
6	“Eshilib, to’lg’onib ingradi kuy”. Eshilib- to’lg’onib ikkisi bir xil gap bo’lagi bo’lib aniqlovchi vazifasini bajaradi.		Yo’q
7	“Kitobning har sahifasini kitobxonga manzur qilish , kitobxonni quvontirish , uning ko’nglini topish oson emas”. Oxirgi gap aniqlovchidan iborat.		Yòq

Javoblar:


9. Mustaqil ish. Uyushiq ikkinchi darajali bo’laklar.
I Topshiriq

NOSTANDART TEST

• 
  Quyidagi tariflardan qaysilari noto’g’ri ?
  

1. 
   Gap tarkibida ikki va undan ortiq atov birliklari bilan ifodalangan kesim bo’lib, kesimni shakillantiruvchi vositalar faqat keying kesim tarkibida ifodalanib, barchasiga aloqador bo’lsa, bunday kesimli gap uyushuq kesimli gap sanaladi.
   
2. 
   Ikki va undan ortiq shakillangan kesimli gaplar soda gaplar sanaladi.
   

3. 
   “Siz a’lochi va jamoatchisiz” ushbu gap qo’shma gap hisoblanadi.
   
4. 
   Bir soda gap tarkibida birdan ortiq ega qator kelishi mumkin.
   
5. 
   “Do’kondorlar molini maqtab va xaridorlarni chorlab turishadi” ushbu gap soda gap hisoblanadi.
   
6. 
   Sodda gap kesimiga bir xil munosabatda bo’lib, sanash ohangi bilan aytiluvchi birdan ortiq kesimning ketma-ket kelishi uyushiq ega hisoblanadi.
   
7. 
   Bir xil mazmun – munosabatni bildirgan bir necha holning o’zaro sanash ohangi bilan, teng bog’lanib kelishi uyushiq hol deyiladi.
   
8. 
   Narsa – buyumlarning bir turdagi belgilarini bildirgan birdan ortiq aniqlovchilar uyushiq aniqlovchilar deyiladi.
   
9. 
   Uyushuq bo’laklarning xarakterli xususiyati shundaki, ular ikki hil grammatik shakilda bo’ladi.
   
10. 
    Uyushiq bo’laklar o’zaro sanash ohangi yordamida bog’lanib, ularning har birining ma’nosi ta’kidlanganda, har bir bo’lak oxirida ham yuklamasi qo’llaniladi.
    

To’g’ri javoblar: 2, 3,6,9


9. Mustaqil ish. Uyushiq ikkinchi darajali bo’laklar.
II Topshiriq
“Keys-stadi” texnologiyasi.

1. 
   Uyushiq egalar bir – biri bilan sanash ohangi yoki ___________ orqali bog’lanadi.
   
2. 
   Sodda gap kesimiga bir xil munosabatda bo’lib, sanash ohangi bilan birdan ortiq eganing _________ kelishi uyushiq ega hisoblanadi.
   
3. 
   Bir xil ma’noni bildirgan, turli shakillarda kelgan ___________uyushiq hisoblanavermaydi.
   
4. 
   Uyushiq aniqlovchilar o’zaro sanash ohangi bilan teng bog’lanadi va _____________ ga baravar tobe bo’ladi.
   
5. 
   Qaratqich aniqlovchilar uyushib kelganda, ulardagi ____ qo’shimchasi ba’zan barcha bo’laklarda saqlanadi.
   
6. 
   Bir soda gap tarkibida yonma – yon, qator kelgan bir necha _____ holi hamma vaqt uyushiq bo’lavermaydi.
   
7. 
   Son, egalik, kelishik qo’shimchalari va ko’makchilar uyushiq bo’laklarda _______ ishlatilishi mumkin.