Ona tili metodika (1-sinf). indd

Topsh r q. Ikk ustundag gaplarn so-
l sht r ng. Ular o‘rtas dag farqn tushunt -
r ng.
Mashq shart da “Ikk ustun dag gaplarn
sol sht r ng. Ulardag farqn an qlang” dey l-
gan.
Ushbu mashqda o‘q tuvch bolalar kkala 
gapdag qays so‘z yo b r kma farql ekan n
aytgach, kkala so‘z o‘rtas dag farq n mada 
ekanl g n so‘rayd . Bolalarn ng javob dag no-
to‘l q joylar n o‘q tuvch to‘ld rad . Mashq n ng 
maqsad - ertak matn da qo‘llangan so‘zlarn ng 
ma’nos haq da to‘g‘r tasavvur hos l q l sh.
Ertakda qo‘llangan ifoda
Muqobili
Ma’nodagi farqi
Bo‘ri toshlar orasidan 
mo‘ralabdi.
Bo‘ri toshlar orasidan 
qarabdi.
Mo‘ralamoq so‘zi qarash harakatini ifodalaydi, bi-
roq 
mo‘ralash
biror to‘siq orqasidan yo orasidan 
qarashni bildiradi.
Bo‘rining niyati echkilarga 
ma’lum bo‘lib qolibdi.
Echkilar bo‘rining niya-
tini bilib qolibdilar.
Biror narsa haqida ma’lum bo‘lishi – biror narsa 
haqida bilish degani. Faqat “ma’lum bo‘lish” de-
ganda o‘sha narsa haqida qanday bilib qolingani 
haqida aytilmaydi.
Arslonning yoniga borish 
uchun bir echki bilan Ser-
kaboboni vakil qilib tayin-
lashibdi.
Arslonning yoniga 
echkilarning arzini 
yetkazish uchun bir 
echki bilan Serkabobo
boradigan bo‘libdi.
Vakil
- boshqa odamning xohishini uning o‘rniga 
yetkazuvchi odam.
Serkabobo bilan ech-
ki arslon ning uyiga yo‘l 
olishib di.
Serkabobo bilan echki 
arslonning uyi tomon 
ketishibdi.
Yo‘l olmoq
– biror joyga borish uchun o‘sha to-
monga yurishni bildiradi.
Serkabobo yig‘lamsirab, 
bo‘lgan gapni aytibdi.
Serkabobo yig‘la-
ganday bo‘lib, bo‘lgan 
gapni aytibdi.
Yig‘lamsirab
– yig‘lagisi kelgan, ammo hali 
yig‘lashni boshlamagan holatni bildirish uchun 
ishlatiladi. 
Arslonning ko‘zlari yonib 
o‘rnidan turibdi.
Arslon jahl bilan o‘rni-
dan turibdi.
Ko‘zlari yonmoq
– odamning jahl chiqqanda-
gi qarashi olov yonganiga o‘xshatiladi, shu-
ning uchun “jahli chiqdi” demasdan, yana ham 
aniqroq va ta’sirliroq aytish uchun “ko‘zlari yondi” 
deyiladi.
O‘sha bo‘rining adabini 
beraman!
O‘sha bo‘rini jazolay-
man!
Adabini bermoq
– bir odam boshqa odamga yoq-
maydigan ish qilsa, o‘sha ish unga yoqmaganini 
baqirish, urishga o‘xshagan harakatlar bilan 
tushuntirishni bildiradi.
Arslon ikkita echkini hay-
dab ketibdi.
Arslon ikkita echkini 
olib ketibdi.
Haydab ketmoq
– biror jonzotni oldida yurg‘izib 
olib ketmoq.
Nega quruq kelding?
Nega echkisiz kelding?
Quruq kelmoq 
– hech narsasiz kelish, bir narsa 
olib kelmaganlik. Suvsiz, quruq yerda hech narsa 
o‘smaydi, shuning uchun hech narsa yo‘q deyish 
uchun “
quruq
” so‘zi ishlatilgan. 
Arslon g‘azablanibdi
Arslonning jahli chiqib-
di.
G‘azablanmoq
so‘zi “jahli chiqmoq” bilan bir xil 
ma’noni ifodalaydi. Faqat “g‘azablanmoq”da jahli 
qattiqroq chiqqani anglashiladi.