Ona tili fanidan ma’ruzalar (II qsim)

Morfologik yozuv
–
bu ham asosiy yozuv ko’rinishlaridan biri bo’lib o’zak va 
qo’shimchalar qanday eshitilishidan qat’
iy nazar belgilab 
qo’yilgan imlo qoidalari asosida 
yoziladi. 
Bu yozuv turi bir xillikni ta’minlaydi.
-dan , -
da qo’shimchalari talaffuzda –
tan, -ta tarzida eshitiladi ,ammo hamisha 
–
dan,-da 
yozilishi shart.M: toshkentda- toshkentta, maktabdan-maktabtan 
Jo’nalish kelishigi negizida k , q tovushlari bo’lgan so’zlarda fonetik qoidalar asosida 
yoziladi. Bilak+ka= bilakka 
Qolgan so’zlarda ya’ni
so’z g, g’ yoki boshqa harflar bilan tugasa, 
-
ga qo’shimchasi qo’shiladi 
M: toqqa-
tog’ga, barkka
- bargga, ishka-ishga. Bu esa morfologik yozuv qoidasi hisoblanadi 
-iston, -inchi, -
ib, il qo’shimchalar o’zak tarkibida u unlisi bo’lgan so’zlarga qo’shilsa og’zaki 
nutqda 
–
uston, -unchi, -ub tarzida talaffuz qilinadi, ammo hech qachon bunday yozilmaydi. 
Guliston 
,kulib, uchinchi, tug’ilgan tarzida yoziladi. Urush (ot),
yuvindi(Ot) so’zlari bundan 
mustasno. 
Qo’shma so’zlarni qo’shib, juft va takroriy so’zlarning chiziqcha bilan yozilishi morfologik 
yozuvga kiradi. M: ko’m
-
ko’k, qip
-qizil, baland-baland, namozshomgul 

---

3.
Shakliy yozuv
–
ma’lumki asl o’zbekcha so’zlarda ketma
-
ket undoshlarning so’z boshida 
va oxirida kelishi kuzatilmaydi. O’zbekcha bir, sir, qiz so’zlarida qisqa bo’lsada i unlisi 
ishlatiladi.
So’zning boshida yoki oxirida ikkita ixtiyoriy undosh yoki unlining qo’shaloq kelishi shakliy
yozuv hisoblanadi. S
hakliy yozuv asosida yoziladigan so’zlar bizga chet eldan kiri kelgan. Bu 
qoidaga ko’ra chetdan kirib kelgan so’zlar o’sha tilde qanday yozilsa, bizda ham shunday 
yoziladi. 
M: traktor, stol, zoologiya, drama, teatr, Nyu-York. 
Eslatma! 
Yuqoridagi 
yozuv 
ko’r
inishlaridan 
tashqari