Ona tili, 5-sinf qoidalari

Gap bo'laklari. Gap tarkibida ma'lum so'roqqa javob bo'luvchi mustaqil so'z yoki so'zlar birikmasi gap bo'laklari hisoblanadi.
17. Kesim. Shaxs-son ma'nolarini bildirib, nima qil (-di, -yapti va bosh)?, nima bo'l (-di, -yapti va bosh)?, kimdir?, nimadir?, qayerdir? so'roqlariga javob bo'luvchi mustaqil so'zlar gapda kesim vazifasini bajaradi. Kesim gapning mazmuniy markazidir. U boshqa bo'laklarsiz gap bo'la oladi. Masalan: Yaxshimisiz? Keldi.
18. Fe'l kesim va ot kesim. Kesim qanday mustaqil so'zlar orqali ifodalanishiga ko'ra ikki xil bo'ladi: fe'l kesim va ot kesim. Fe'l orqali ifodalanib, nima qilmoq?, nima bo'lmoq? so'roqlariga javob bo'luvchi kesimlar fe'l kesim hisoblanadi. Masalan: Qushlar sayraydi. Fe'ldan boshqa so'zlar orqali (ot, sifat, son, ravish, olmosh) ifodalanib, kim?, nima?, qanday? so'roqlariga javob bo'luvchi kesimlar ot kesim sanaladi. Masalan: Osmonimiz musaffo.
19. Ega. Kesim bilan bog'lanib kim?, nima?, qayer? singari so'roqlarga javob bo'ladigan bo'lak ega deyiladi. Tahlilda eganing ostiga bir to'g'ri chiziq, kesimning ostiga esa ikki to'g'ri chiziq chiziladi. Masalan: Bulbul sayraydi. Ot kesim tarkibida shaxs-son qo'shimchalari qo'llanilmasa, yozuvda egadan keyin tire qo'yiladi. Masalan: Toshkent - go'zal shahar.
20. Sodda yig'iq va sodda yoyiq gaplar. Faqat kesimdan yoki ega va kesimdan iborat bo'lgan gap yig'iq gap hisoblanadi. Masalan: Qara. Men keldim. Kesimning boshqa bo'laklar bilan kengayishidan hosil bo'lgan gap yoyiq gap deyiladi. Masalan: Men uni ko'rdim.
21. Hol. Fe'lga bog'lanib, qachon?, qayerda (-ga, -dan)?, qanday (qilib)?, nima uchun?, nima maqsadda? singari so'roqlarga javob bo'luvchi gap bo'lagiga hol deyiladi. Hol fe'ldan anglashilgan harakat- holatning bajarilish yoki bajarilmaslik paytini, o'rnini, tarzini, sababini, maqsadini bildiradi. Tahlil jarayonida hol ostiga nuqtalardan iborat chiziq ( ) chiziladi: Maktabga ketdi.
22. To'ldiruvchi. Fe'lga bog'lanib, kimga?, nimaga?, kimdan?, nimadan?, kimni?, nimani?, kim bilan?, nima bilan? singari so'roqlarga javob bo'luvchi bo'laklarga to'ldiruvchi deyiladi. Tahlilda
to'ldiruvchi ostiga uzuq chiziqchalar ( ) chiziladi: Bu rn'zdan Hamid ajablandi. To'ldiruvchi
hokim bo'lakka kelishik qo'shimchalari yoki ko'makchilar yordamida bog'lanadi.
23.