Ona tili, 5-sinf qoidalari

Atamalar. Illmiy atamalar. Ma'lum bir fan yoki kasb-hunar doirasida aniq bir ma'noni ifodalash uchun qo'llanilgan so'zlarga atama deyiladi. Atamalar qo'llanilishiga ko'ra ilmiy va kasbiy atamalarga bo'linadi. Ma'lum bir fan doirasida qo'llaniladigan atamalar ilmiy atamalar hisoblanadi. Atamalar ikki yo'l bilan hosil bo'ladi. 1. Umumxalq tilidagi so'zlardan ma'nosini maxsuslashtirish orqali hosil qilinadi. Natijada bunday so'zlar umumxalq tilida bir ma'noni, fan tilida boshqa ma'noni bildiradi. Masalan: ot, ildiz, hol, fe'l. 2. Boshqa tillardan ilmiy tushuncha uchun atama olish orqali. Bular faqat shu fan sohasidagina ishlatilib, umumxalq tilida ishlatilmaydi. Masalan: kasr, musbat, manfiy.
119. Kasbiy atamalar. Ma'lum kasb-hunar doirasida aniq bir ma'noni ifodalash uchun qo'llaniladigan so'zlarga kasbiy atama deyiladi.
120. Shevaga xos so'zlar. Bir tilning faqat ma'lum hududiga xos bo'lib, boshqa joylarda o'zgacha nom bilan yuritiladigan so'zlar shevaga xos so'zlar sanaladi. Bu so'zlardan bittasi umuxalq tili bo'lgani adabiy til uchun qabul qilinadi va ana shu so'z adabiy til uchun me'yor sanaladi. Masalan, do'ppi so'zi adabiy me'yor, kallapo'sh, qalpoq, takya esa shevaga xos so'zlardir.
121. Olinma so'zlar. Boshqa tillardan o'zbek tiliga kirib o'zlashib qolgan so'zlarga olinma so'zlar deyiladi. Masalan: radio, televizor, tramvay, kollej, litsey. So'zlar bir tildan ikkinchi tilga xalqlar o'rtasidagi siyosiy, ijtimoy, madaniy va boshqa aloqalar natijasida o'zlashadi.
122. Lug'at va lug'atshunoslik. Tilimizdagi so'zlarning alifbo tartibida joylashtirilishiga lug'at, lug'at tuzish qoidalarini o'rganuvchi tilshunoslik sohasiga esa lug'atshunoslik (leksikografiya) deyiladi.
123. Lug'at turlari va ulardan foydalanish. Tildagi barcha so'zlarning qanday ma'nolarni bildirishini tanishtiruvchi lug'at izohli lug'at hisoblanadi. Bir tildagi so'z ikkinchi tilda qanday so'zga teng kelishini ko'rsatuvchi lug'at tarjima lug'at sanaladi. So'zlarning to'g'ri yozilishini ko'rsatuvchi lug'atga imlo deyiladi. Lug'at oldiga qo'yilgan maqsadiga ko'ra bir necha turlarga bo'linadi: izohli lug'at, tajima lug'ati, imlo lug'ati va boshqalar.