Ona tili-11 sinf indd

3-topshiriq.
 
«Ish yuritish» kitobidan olingan parchani o‘qing. Hujjatlar 
tili 
ning sintaktik qurilishi haqidagi fikrlarni yodda tuting.
Hujjatlardagi gap qurilishi, odatda, tasniflash, mayda qismlarga ajratish-
ga, qayd etuvchi va qaror qiluvchi qismlarning birligiga, umuman, sa-
bab-oqibat, shart-oqibat munosabatlariga asoslanadi. Shuning uchun ham 
hujjatlarda nisbatan uzun jumlalar, murakkablashgan, uyushiq bo‘lakli 
gaplar ko‘p qo‘llanadi. Lekin gap tarkibida odatdagi so‘z tartibiga qat’iy 
rioya qilinadi, badiiy va boshqa asarlarda mumkin bo‘lgan g‘ayriodatiy 
so‘z tartibi (inversiya)ga yo‘l qo‘yilmaydi.
Hujjatlarning mohiyati va maqsadiga muvofiq ravishda ularda so‘roq va 
undov gaplar deyarli qo‘llanmaydi, asosan, darak va buyruq gaplar ish-
latiladi. Zero, hujjatlarda tilning ikki vazifasi – xabar berish va buyurish 
vazifalari amalga oshadi. Masalan, ma’lumotnomada axborot ifodalanadi, 
buyruqda buyurish aks etadi, bayonnomada esa ham axborot («Eshitildi»), 
ham buyurish («Qaror qilindi») o‘z ifodasini topadi.