Ona tarbiyasi: roman va hikoyalar / Aziz Nesin

IVIRSIQ QIZ
Aziz sinfdoshim Ahmad!
Avvalambor senga Hikmatdan gapiray. Hikmat 
darsga qatnay boshladi. Ota­onasi yana yarashib 
olishibdi. Boyoqish juda xursand bundan.
Senga yana bir yangilik aytmoqchiman. Menga 
yozgan hamma xatlaringni yig‘ib kelayotgan edim, 
ammo har yer­har yerda tartibsiz sochilib yotardi. 
Kecha hammasini tartibga soldim. Yozgan kunla­
ringga qarab oldinma­keyin qilib chiqdim. Yaxshi 
bo‘ldi. Bu narsa sira xayolimda yo‘q edi, bir gap 

---

91
«Ona tarbiyasi»
bilan shu ishni qildim. Mana, eshit, bir boshdan 
gapirib beraman.
Uyda hammasi meni palapartish ish qilasan, 
narsalaring doim ivirsib yotadi, deb koyishadi. 
Holbuki men qo‘ygan narsasini topolmay yuradi­
gan, besaranjom odamni yomon ko‘raman. De­
mak,  yomon ko‘rgan odamim o‘zim ekanman­da.
Yakshanba kuni erta bilan uy daftarimni topol­
may xunob bo‘lgan edim, oyimdan rosa gap eshitib 
oldim.
– Nimaga bunaqa merovsan­a, qizim? Doim bir 
nimang  yo‘qolib  qoladi-ya...  Es-hushingni  yig‘ib 
yursang bo‘lmaydimi?!
Oyimning yoniga dadam qo‘shildi. Buvam bi­
lan buvim kelgan edi, ular ham palapartishligimni 
yuzimga solishdi. Opamga­ku xudo berdi – kelgan 
joyidan u ilib ketdi. Hammalari meni talab ketish­
di. Jonimga ora kirgan birgina Metin bo‘ldi.
– Bu uyda odam o‘zini ham yo‘qotib qo‘yishi 
hech gap emas, – dedi u meni yupatib.
Hammalari menga yopishganiga rosa xo‘rligim 
keldi. Alamdan nima qilishimni bilmay xonamga 
kirib, bir chekkadan yig‘ishtirishga tushdim. Stol 
ustini, kitob javonlarini tartibga soldim, buyumlar­
ni joy­joyiga qo‘yib chiqdim. Narsalarimni yig‘ishti­
rayotib, uydan labga surtadigan pomada, har xil 
otkritka, bir poy paypoq topib oldim. Hammasini 
ularning oldiga olib chiqdim. Haliyam mening g‘iy­
batimni qilib o‘tirishgan ekan.
– Manavi paypoq kimniki? Tortmadan chiqdi, – 
deb paypoqni irg‘itdim.
– Iya, kecha qidirib yurgan eding­ku buni, – dedi 
oyim dadamga qarab.
– Xo‘sh, pomada kimniki?

---

92
Aziz Nesin
– Qayerda ekan? Qidirmagan joyim qolmadi.
– Allakim stolimga qo‘yib ketibdi.
– Kecha o‘sha yerda unutgan ekanman­da, – 
deb kuldi oyim.
Otkritkaga navbat keldi.
– Bu kimniki bo‘ldi?
Opam lavlagidek qizarib ketdi.
– Qayerdan topding?
– Kimdir kitoblarimning ichiga yashirib qo‘yibdi. 
Orqasidagi yozuvini o‘qiganim yo‘q.
Endi  o‘tirib  dars  qilay  degan  edim,  ruchkamni 
qo‘ygan joyimdan topolmadim. Hamma yoqni qa­
rab chiqdim, yo‘q.
– Yana nima yo‘qotding? – zarda bilan so‘radi 
oyim.
– Ruchkamni ko‘rmadingizmi?
– Ruchka oshi ichasanmi o‘zi? Nuqul ruchka 
yo‘qotganing yo‘qotgan­a, qizim... – oyim diydiyosi­
ni boshlab yubordi.
– Hoy qiz, bu merovliging qachon qoladi­a? – 
dedi buvim oyimning yoniga qo‘shilib.
– Palapartish bo‘lma, hamma narsang saranjom 
bo‘lsin, qo‘ygan joyingni bilib yur, deb ming marta 
aytaman senga. Bu quloqqa gap kiradimi o‘zi? – 
Dadamdan eshitgan gapim bu.
Meni kalaka qilish uchun opamga bahona topildi.
– Ma, menikida yozib tur. Ko‘zingga qara, tag‘in 
buniyam yo‘qotib yurma!
Opam ruchkani olib berish uchun ichkari kirib 
ketdi. Birpasdan keyin uning:
– Kim oldi ruchkamni? Hozirgina shu yerda edi­
ya, – degan ovozi keldi.
Buvim boshimni silab, yotig‘i bilan nasihat qildi:
–  Endi  o‘zingga  qarab  yurgin,  Zaynab  qizim. 
Bo‘ying cho‘zilib qoldi. Hademay biror uyning beka­

---

93