|
Ey, zarrin liboslarga zap o‘ralib olgan,
Ey, bo‘liq boshoqlar-u bog‘-rog‘larga to‘lgan
Va osmon bo‘yi doston bitgan vatanim, hey!
Ey, o‘sha buyuk insonni bergan onaning,
Ey, jabr-u jafo, kurash, imon hamda nolaning
Va Sinon bitgan cho‘ng qubbaning vatani, hey!
Xullas, «ey» bilan boshlanib, «hey» bilan tugay
digan oddiy bir she’r! Ammo qanchalik harakat qil
24
Aziz Nesin
may, vaqt juda oz bo‘lgani uchun uni yaxshi yod
lab ololmadim. Ertasiga maktabga kelishim bilan
o‘qituvchimiz:
– Qani, konsertdan oldin bir repetitsiya qilib
ko‘raylikchi. O‘qi she’rni, eshitamiz, – deb qoldi.
O‘zim bilganimcha o‘qib bergan edim, unga ma’qul
bo‘lmadi:
– Yaramaydi. She’r degan bunday o‘qilmaydi, –
dedi u norozi bo‘lib. Yana qayta o‘qidim. Baribir
unga yoqmadi.
– She’rni she’rdek o‘qish kerak, bo‘tam. Bu senga
ko‘chada o‘tganketgandan manzil so‘rash degan gap
emas. Joyiga qarab ovoz yangrab chiqishi yoki ma
yin bo‘lishi lozim. Ba’zan pardani titratib bos. Lozim
bo‘lsa, ovozing ipakdek mayin bo‘lsin, keragida esa
arslondek na’ra tort. Shuni ham aytib qo‘yayki, she’r
o‘qiyotganingda chap qo‘lni belga tirab, o‘ng qo‘lni
to‘g‘riga uzatib tur. Innaykeyin, «hey» degan undov
kelganida oyog‘ing bilan polni qattiq do‘pillatib ur.
Mana, hozir senga ko‘rsataman, ko‘rib qo‘y. She’r
yod lash mana bunaqa bo‘ladi.
O‘qituvchimiz she’rni o‘zi aytganidek qilib o‘qib
berdi. «Hey» degan joyga kelganida o‘ng oyog‘ini
dast ko‘tarib, polni zarb bilan bir tepdi.
– Gap degan bundoq bo‘pti. G‘animlarning boshi
ni yanchib, yer bilan yakson qilmoqchi bo‘lgan
odamdek, bor kuching bilan polni tepishing kerak.
Aytganini qildim. Ammo xayol oyoqqa ketib,
she’rning ba’zi misralarini unutib qo‘ya boshla dim.
Aslidaku o‘z bilganimcha o‘qiganimda hecham
yanglishmasdima...
She’rni aytgan usulida boplab o‘qib berdimu,
ammo tepinishlarim unga yoqmadi. Har gal polni
dukillatib tepganimda: «Qattiqroq, qattiqroq tep!
25
«Ona tarbiyasi»
Poshna bilan, poshna bilan!» deb turdi. Ko‘p uri nib
ko‘rdim, baribir ko‘ngli to‘lmadi. Oxiri sabri chi
damadi:
– Mana, qarab tur, yana bir marta ko‘rsatib be
raman!
O‘qituvchi «hey» deb o‘kirganicha polni gursil
latib bir tepgan edi, sinfning deraza oynalari
sharaqlab ketdi.
– Ana, ko‘rdingmi endi. Turk o‘g‘loni depsingani
da yer mana shunday larzaga kelmog‘i kerak. Ha,
shundoq bo‘lsin.
– Sizday qilolmayman, afandim. Chunki siz eng
kamida yuz kilo kelasiz, men bo‘lsam boryo‘g‘i qirq
ikki kiloman, – javob berdim unga o‘zimni oqlash
uchun.
Mehnati zoye ketdi, aytganini hecham eplol
madim. Qattiq darg‘azab bo‘ldi. Yana bir gal: «Va
osmon bo‘yi doston bitgan diyorim, hey!» degani
cha jahl bilan oyog‘ini ko‘tarib polga bir urgan edi,
qattiq dodlab yubordi.
O‘zing yaxshi bilasan, sinfimizning pollari chirib
ketgan. Shu chirigan taxtalardan biri sinib, oyog‘i
kirib qolipti. Darhol yordamga keldim. Ikkovla shib
oyog‘ini kovakdan zo‘rg‘a tortib oldik. Shovqinni
eshitib, boshqa o‘qituvchilar ham chopib kelishdi.
Hamma: «Nima bo‘ldi, tinchlikmi?» deb so‘raydi.
– Endi ko‘rdingmi, bo‘tam, – dedi o‘qituvchi bir
oyog‘ini sudrab tashqari chiqar ekan. – Oyoq har
gal yerga tekkanida hammayoq larzaga kelsin,
xuddi yer qimirlaganga o‘xshab chayqalib ketsin.
O‘qituvchi chiqib ketganidan keyin bundoq
oyog‘imga razm solib qarasam, ishning pachava
si chiqipti, hadeb heylayverib tovonni shishirib
qo‘yibman.
26
Aziz Nesin
Konsert naq ikki soat davom etdi.
Men o‘zim yozgan «Qo‘y» she’rimni salkam bir oy
yod olib yurgan edim. Shuning uchun ham uning
satrlari miyamga qattiq o‘rnashib qolgan ekan, ha
deb esimga tushaveradi. «Vatanim» she’rini yod
lab yurganimda ham beixtiyor o‘zimning satrlarim
ko‘z oldimda turdi. Bu yangi she’rni bir amallab
yodlab oldimu, lekin hadeb oyoq ko‘taraverganim
uchun satrlarini adashtira boshladim. Aftidan,
oyoqqa zo‘r berib, miyani ishdan chiqarib qo‘ygan
ga o‘xshayman.
– Navbating keldi! Tez bo‘l, sahnaga chiq! – deb
bolalar meni orqamdan turtib sahnaga chiqarishdi.
Zal otaonalar bilan liq to‘la ekan. O‘qituvchimiz
sahna ortida bizga suflyorlik qilishi kerak.
Men sahnaga chiqdim. Mehmonlarga boshim
ni silkib, salom berdim. Ammo boshimni qimir
latishim bilanoq she’rning sarlavhasi xa
yoldan
qochdi. Bu qanday bedavolikki, Zaynab, shu tobda
miyamga o‘zimning «Qo‘y» she’rim kelsa bo‘ladimi!
Men tushmagur ilgari yodlab olgan narsalarimni
unutish o‘rniga, yangi o‘rgangan she’rimni esdan
chiqarib o‘tiribmana.
Qanchalik mushkul ahvolda qolganimni o‘zing bir
tasavvur qilib ko‘r. Men sahnadan turib zalda o‘tir
ganlarga termilaman, ular esa menga. Xullas, ancha
vaqtgacha birbirimiz bilan ko‘z urishtirib turaverdik.
Xayriyat, o‘qituvchimiz jonimga ora kirdi – orqa
dan she’rning nomini pichirlab aytdi. Darhol
ovozimning boricha «Vatanim!» deb qichqirdim.
Uyog‘i yana esda yo‘q. Nima qilish kerak? Inda
may turgan bilan bo‘lmaydi. Sarlavhani yana bir
qaytaray, zora ungacha buyog‘i esga tushib qol
sa, degan maqsadda yana bir marta «Vatanim!»
27
«Ona tarbiyasi»
deb hayqirdim. Yana jim bo‘ldim. Zalda qarsaklar
yangradi. Hayron bo‘ldim. «Vatanim!» deganimda
nimaga chapak chalishganiga tushunolmadim.
Shu payt yana o‘qituvchimizning nim ovozi eshitil
di. Kelgan joyidan boshlab yubordim. Ammo oldin
gi gal tomoq qa qattiq kuch berib qo‘ygan ekanman
shekilli, ovoz chiqmay qoldi, xirillab, zo‘rg‘a «Ey!»
deyoldim, xolos. Yana chapakvozlik bo‘ldi. Ochig‘i,
gangib qoldim. Miyamda satrlar birbiriga qorishib
ketdi. Zo‘rg‘a o‘zimni qo‘lga olib, she’r o‘qishni
boshlab yubordim. Bolalar keyin gapirib berishi
cha, bu ajoyib she’rni shundoq deb boshlabman:
Do'stlaringiz bilan baham: |
