Қўқон университети Бизнес кафедраси Минтақавий иқтисодиёт фани

Болаларни атроф-олам ва табиат билан таништиришнинг аҳамияти

• Мактабгача таълим ёшидаги болаларни атроф-олам билан таништириш - бу уларда табиатга тўгри муносабатни тарбиялаш ва ҳиссий тажрибага асосланган, атроф-муҳит ҳақидаги реал билимларни англашнинг таълимий воситаси.

• Тирик организмларнинг маълум бир муҳитда яшаш қонуниятларини, яъни организмларнинг ўзаро ва уларни ўраб турган атроф-муҳит билан бог-лиқ бўлган ҳаёт тарзини ўрганадиган фан экология деб аталади .

Экология фани

• грекча "оикос" - яшаш, уй, макон, "логос" - таълимот) - умумий тарзда у организмларнинг яшаш жойи, макони деган маънони англатади.

Экология

• Популяциялар, турлар, биоценозлар, биогеоценозлар ва биосфера каби тушунчалар экология фанининг манбаи ҳисобланади.

Экология фанининг манбаи
Умумий экология тўрт бўлимга бўлиб ўрганилади:
1.Аутекология(“аутос” — юнонча сўз бўлиб, “ўзи” деган маънони билдиради) айрим турларнинг улар яшаб турган муҳит билан ўзаро муносабатини, уларнинг қандай муҳитга кўпроқ ва узвий мослашганлигини ўрганади.
2. Популяциялар экологияси (“популяцион” — французча сўз бўлиб, “аҳоли” деган маънони билдиради) популяциялар тузилмаси ва динамикасини, маълум шароитда турли организмлар сонининг ўзгариш (биомасса динамикаси) сабабларини текширади.
3.Синекология (“син” — юнонча сўз бўлиб, унинг маъноси “бирликда” демакдир) биогеоценозларнинг тузилиши ва хоссаларини, айрим ўсимлик ва ҳайвон турларини ўзаро алоқасини ҳамда уларни ташқи муҳит билан муносабатини ўрганади.
4. Экотизимларнинг тадқиқ қилишнинг ривожланиши биосфера ҳақидаги таълимотни вужудга келтиради.

Болаларни атроф-олам ва табиат билан таништиришнинг аҳамияти

• Мактабгача таълим ёшидаги болаларни атроф-олам билан таништириш - бу уларда табиатга тўгри муносабатни тарбиялаш ва ҳиссий тажрибага асосланган, атроф-муҳит ҳақидаги реал билимларни англашнинг таълимий воситаси.

Ўзбекистон Республикасининг мактабгача таълим концепциясига кўра болаларни атроф-олам билантаништириш жараёнида ўзаро бир-бирига боғлиқ таълимий-тарбиявий вазифалар амалга оширилади.
Ақлий тарбиядаги асосий вазифаси - болаларда жонсиз табиат, ўсимликлар, ҳайвонлар ҳақида маълумот бериш, уларнинг табиат вокеа-ҳодисаларини етарлича идрок эта олишларига имкон бериш.
Ақлий тарбиянинг ажралмас қисми - сенсор маданиятдир. У анализаторларни такомиллаштириш, болаларда кейинги умумлашмалар учун асос бўладиган ҳиссий тажрибани мустаҳкамлаш, табиатшуносликка оид. Дастлабки тушунчаларни шакллантиришга йўналтирилган.