Olkashunoslik

Zarafshonning 
0
‘rta oqimida 120 tadan ko‘proq, Qashqadaryo, Surxon­
daryo, Chirchiq daryosi havzalarida ham ancha ko p. Soylar havzasi-
ning o ‘rtacha balandligi 1000-2000 m oraligida, to‘yinish manbalari
qor-yomg‘ir va buloq suvlaridan iborat, to'lin suv davri fevral-iyun oy-
larigato'g‘n keladi va bu davrda yillik oqimning 50-100 % oqib o ‘tadi.
0 ‘rtacha yillik oqim miqdori ko'pchihk soylarda 0,02-0,1 m3/sekundga
to‘g ‘ri keladi. Lekin sel kelganda soylarda katta miqdorda suv o ‘tadi
Sel suvlari miqdori soylaming bir yillik oqimidan ham k o ‘p bo‘lishi
mumkin.
Sel respublikamizning tog‘oldi hududlarida kuzatilib, ancha tash-
vishlar keltiradi. Dahshatli sel hodisalari, asosan, orm on siz tog'lardan
oqib tushadigan soylarda jala tarzida yoqqan yomg irdan sodir
bo la d i Bahordagi iliq yom g‘irlai tog‘dagi qorlami eritgach soylarda
suv miqdori bir necha barobar ortib ketadi. Sel asosan aprel (22 %),
may (30 %), ivun (18 %) oylarida ro‘y beradi. Sel tez nuraydigan tog‘
jinslari tarqalgan hamda eroziya mahsulotlari yig'ilib qolgan soylarda
ko‘proq yuz beradi. 1977-1990-yillarda Farg'ona vodiysida 1000 dan
ortiq, Qashqadaryo tog‘li hududida 180 dan ortiq sel hodisasi qayd
qilingan. Bu hududlarda hozir ham sel kelish xavfi mavjud, chunki
bitta Farg'ona vodiysining o zida sel o ‘tadigan 270 dan ortiq soy bor.
Respublikada sel o ‘tadigan havzalaming maydoni 93,5 ming km2 dan
ortiqroq.
K o‘p yillik o ‘rtacha oqim miqdori 0 ‘zbekistonda ham asosan iqli-
miy omillarga, eng avvalo, yog‘in miqdori bilan' bug‘lanish miqdoriga
bog‘liq. Qolgan hamma tabiiy-geografik omillar - daryo havzasining
relyefi, tuprog‘i, o ‘simliklar qoplami va geologik tuzilishi ko‘p yillik