Olkashunoslik

gan 90 % i, ya’ni 89 km3 suv manbayi mamlakatdan tashqarida joylash­
gan. Bevosita 0 ‘zbekiston hududida vujudga keladigan daryo oqimi
Amudaryo havzasi umumiy oqimining 6 % ini, Sirdary o havzasi oqimi-
ning 15 % ini tashkil qiladi. 0 ‘zbekiston hududi gidrografik jihatidan
ochiq dengiz va okeanlar bilan bevosita bogianmagan berk havzadan
iborat. 0 ‘zbekiston daryolari dunyo okeaniga tabiiy bogianmagan Orol
havzasiga kiradi.
Daryolar. V.L. Shuls 0 ‘zbekiston hududidagi daryolami to‘yinish
manbayiga qarab 4 ta turga ajratadi:
I. Muzlik va qor suvlaridan toyinadigan daryolar.
II. Qor va muzlik suvlaridan to‘yinadigan daryolar.
III. Qor suvlaridan to'yinadigan daryolar.
IV. Qor va yo m g ir suvlaridan to‘yinadigan daryolar.
Biroq bu to‘yinish ruilan shartlidir. M aiumki, tog‘ daryolarining
to yinishi jihatidan qaysi turga kirishi shu daryolaming m aium bir ku-
zatish punktiga nisbatan aniqlanadi va daryonmg hamma qismi xususi-
55

---

yatini aks ettirmaydi. Bundan tashqari, daryolaming to'ymish sharoitla-
ri yildan yilga ham o ‘zgarishi mumkin.
I. Respublikamizdagi Amudaryo, Zarafshon, Isfayramsoy, Oqsuv,
Xo‘jabaqirgan, Sox, Isfara kabi daryolaming bosh qismlari togiarda
4500 m dan balandda joylashgan muzliklar va doimiy qorlar suvidan
to'yinadi. Bu xil daryolarda oqim yillar davomida eng kam o ‘zgaradi,
yillik oqimda to iin suv davri eng kech b o iib , asosan iyul-avgust ov-
lariga to‘g ‘n keladi. Bu oylarda oqib o'tgan suv yillik oqim miqdori-
ning 30-38 % ini tashkil etadi. Chunki bu oylarda havo haroratming
ko‘tarilishi tufayli togiam ing baland qismidagi muz va qorlar erivdi.
Daryo suvining eng kamaygan davri, aksincha, qish oylariga to‘g ‘ri ke­