Olkashunoslik

pilgan?
A. 1930-yil
B. 1939-yil
C. 1942-yil
D. 1970 yili
10. Qo‘qon va Xiva xonliklari arxivlari nechanchi yilda
Peterburgga, imperator kutubxonasiga olib ketilgan?
A. 1876-yil
B. 1859-yil
172

---

C. 1865-yil
D. 1867-yil
11. 
Qo‘qon xonlari arxivi nechanchi yilda Leningraddan
Toshkentdagi MDAga olib kelingan?
A. 1962-yil
B. 1985-yil
C. 1 9 7 3 -yil
D. 1987-yil
12. Xiva xonlari arxivi hujjatlarini birinchi bo‘lib 1939-yilda qaysi
olim o‘rgangan?
A. P.Ivanov
B. G.Stranovskiy
C. V.Vyatkin
D. S.Tolstov
173

---

VIII BOB. 0 ‘LKA TARIXINI 0 ‘RGANISHDA
M UZEYLARNING 0 ‘RNI
Reja:
1. Muzey turlari. Turkistonda tashkil etilgan dastlabki muzeylar.
2. 0 ‘zbekistonda 1917-1990-yillarda tashkil etilgan muzeylar fao­
liyati.
3. Mustaqillik yillarida O'zbekistonda yangi tashkil etilgan muzey­
lar va ulaming faoliyati.
Tayanch iboralar: 
muzey, Turkiston, 0 ‘rta Osiyo, ko'rgazma. 
Toshkent, Samarqand, Ashxobod, Farg‘ona, Sirdaryo. statistika. tarix, 
adabiyot, amaliy san’at, okrug, viloyat, ilmiy jamiyatlar
1. M uzey turlari. Turkistonda tashkil etilgan
dastlabki muzeylar
Mustaqil 0 ‘zbekistonda milliy qadriyatlami asrab-avaylashga alohi­
da e’tibor berilmoqda. Bugungi kunda muzeylammg jamiyat va inson- 
lar hayotidagi o ‘mi beqiyosdir. 0 ‘tmishni, tarix tajribasini o'rgamshda 
ajdodlar yaratgan betakror moddiy va ma naviy merosni asrashda ham­
da targ‘ib etishda muzeylar faoliyati muhim ahamiyat kasb etadi.
G ‘!kashunoslik manbalati orasida ilmiy va madaniy-ma’rifiy mu- 
assasaga aylanib qolgan muzeylaming o ‘rni va ahamiyati kattadir. U 
moddiy va m a’naviy yodgorliklaming asl nusxalarini (arxeologiya, et- 
nografiya, toponimikaga oid materiallami) to‘playdi, saqlaydi va ilmiy 
asosda o ‘rganib tahlil qiladi hamda ulami ekspozitsiya sifatida omma- 
lashtiradi.
Bugungi kunda viloyat, shahar, tuman markazlarida, xalq ta ’lim ti- 
zimida 1200 dan ortiq muzeylar bo‘lib, ulaming eng yiriklari poytax- 
timizda joylashgan. Shu bilan birga, o nlab yozuvchilar, shoirlar. ras-
174

---

somlar, olimlar va mashhur san’at arboblarining uy muzeylari mavjud. 
Ushbu muzeylarda xalqimizning uzoq tarixidan hikoya qiluvchi, milliy 
mafkura va tafakkumi rivojlantiruvchi, yoshlarda milliy g ‘urur va lfti- 
xomi yuksaltirishga xizmat qiluvchi ekspozitsiyalar qo‘yilgan.
«Albatta, har qaysi xalq yoki millatning m a’naviyatim uning tari­
xi, o'ziga xos urf-odat va arfanalan, hayotiy qadriyatlaridan ayri holda 
tasavvur etib boim aydi». 0 ‘zbekiston Respublikasidagi muzeylar va 
tarixiy m e’moriy yodgorliklar milliy g ‘oyani targ‘ib etish, xalq ongida 
milliy g'urur va qadriyatlami kuchaytinshda muhim rol o ‘ynaydi.
0 ‘zbekiston Respublikasi mustaqillikka erishganidan so‘ng Temu- 
riylar tarixi davlat muzeyi, Qatag‘on qurbonlari xotirasi muzeyi, Termiz 
arxeologik muzeyi va boshqa qator yangi muzeylar tashkil etildi. Mav­
jud muzeylaming ilmiy konsepsiyasi milliy g ‘oya asosida qayta tuzilib, 
ekspozitsiyalari takomillashtirildi. Bugungi kunda 0 ‘zbekistonda tarix, 
oikashunoslik, badiiy, memorial, adabiyot, aniq fanlar muzeylari faoli- 
yat koisatm oqda. Ularda o ‘zbek va jahon xalqlari tarixi va madaniyati- 
ga doir jami 1602280 dan ortiq turli eksponatlar saqlanadi.
0 ‘zbekistonda muzeylar faoliyati 1991-yilga qadar mustaqillik 
davri g ‘oyalariga zid holda o ‘rganilgan, mavjud adabiyotlar va uslubiy 
qo‘llanmalardagi m a’lumotlar esa tarqoq holda bo iib , muzeylar haqi- 
dagi m aium otlar yetarlicha emas edi. Shuningdek, muzeylammg fao­
liyati keng ommaga atroflicha yetkazib berilmagan. Foydalanilayotgan 
darsliklar va o ‘quv qoilanm alar mazmun jihatdan eskirgan, ko‘pchiligi 
zamon talablariga javob bermasdi.
Mustaqillik yillarida qadimiy shaharlar: Xiva, Buxoro, Shahrisabz, 
Termiz shaharlarining 2500, 2700 yillik yubileylarining oikazilishi, 
Amir Temur tavalludining 660 yilligi, Imom al-Buxoriy, Ahmad al- 
Farg‘oniy, Jaloliddin Manguberdi, Kamoliddin Behzod, Ogahiy kabi 
«Barhayot siymolar» yubileylannmg oikazilishi, «Alpomish» dostoni 
yaratilganining 1000 yilligi tantanalarining nishonlanishi yoshlaming 
m a’naviy-ma'rifiy tarbivasida muhim o ‘rin egallashi shubhasiz.
Sobiq sovet davrida faqat «qizil imperiya» mafkurasiga xizmat qil­
gan muzeylar endilikda milliy o ‘zlikni anglashga xizmat qilishi muhim 
hisoblanadi. Mustaqillik davrida muzeylar ishlariga alohida e’tibor qara- 
tilmoqda. 
1998-yil 12-yanvarda «Muzeylar faoliyatini tubdan vaxshi- 
lash va takomillashtirish to ‘g ‘risida»gi Prezident Farmoni e’lon qilindi.
175

---