Oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent davlat iqtisodiyot universiteti alimov jamshid abdug’affor o’G’LI

2.2. Korxonada mehnat samaradorligi va sifatini rag‘batlantirish tizimini tahlil qilish va baholash

"Sirdaryo IES" AJ ga sof foyda tufayli to‘lovlarning rag‘batlantiruvchi roli juda past, garchi zavod so‘nggi uch yil ichida sof foyda keltirgan bo‘lsa ham. 2.3.1-jadvalda biz "Sirdaryo IES" AJda ishlatiladigan ishchilarga mehnatga haq to‘lash tizimlari va usullarini ayrim toifadagi ishchilar kontekstida ko‘rib chiqamiz. Jadval ma'lumotlaridan ko‘rinib turibdiki, tashkilotda asosiy ish haqqi tizimi vaqtli-bonusli shaklda hisoblanadi.

2.2.1-jadval
2019 yilda "Sirdaryo" AJ da ishchilarga ish haqqi to‘lash tizimlari to‘g‘risida ma'lumot

Bo‘linish	Soni, kishi	Amaldagi ish haqqi tizimlari	Ish haqqini hisoblash sxemasi
			tarif qismi	% ishlash bonuslari	qo‘shimcha to‘lovlar va nafaqalar
1 ishlab chiqarish hodimlari, shu jumladan.	1687	-	-	-	(asosiy to‘lovlar)
- hodimlar	207	Vaqtli-bonus	rasmiy ish haqqi	20	-
- ishchilar, shu jumladan:	480	-	-	-	shaxsiy nafaqa, ish staji uchun qo‘shimcha to‘lov
- vaqtli shaklda	652	Vaqtli-bonus	o‘sish sharti bilan tarif stavkasi	100	-
- ishbay shaklda	828	Ishbay-bonus	o‘sishni hisobga olgan holda parcha stavkalari bo‘yicha	100	ish stajiga, zararli sharoitlarda ishlashga, tungi smenaga va hokazolarga qo‘shimcha to‘lov.
2 noishlab chiqarish sohasi	27	Vaqtli-bonus	ish haqqi darajasi, ish haqqi	20	ish stajiga, zararli sharoitlarda ishlashga, tungi smenaga va hokazolarga qo‘shimcha to‘lov.
Tashkilot uchun jami, shundan:	714	-	-	-	ish staji, tungi smenada ishlash uchun qo‘shimcha to‘lov, shaxsiy nafaqa va boshqalar.
- vaqtli bonusi shaklda, kishi	386	-	-	-	-
% -ishbay-bonusli shklda, kishi %	54,1 328 45,9	- - -	- - -	- - -	-

Manba: Korxona hisoboti ma’lumotlari asosida tuzildi

Ish haqqi vaqtli – bonusli shakli asosida ishlaydigan odamlar soni 386 kishini yoki tashkilot hodimlarining umumiy sonining 54,1 foizini tashkil qiladi.

Ishbay – bonusli ish haqqi shakli bo‘yicha qo‘shimcha mukofotlar oladigan ishchilar - bu asosiy va yordamchi sexlarning asosiy faoliyatidagi ishchilar, tegishli toifadagi soatlik ish haqqi stavkasi asosida hisoblangan tasdiqlangan ish haqqi stavkalari bo‘yicha (o‘sishlarni hisobga olgan holda) va vaqt me'yorlariga muvofiq mahsulot ishlab chiqaradigan, ish olib boradigan va xizmat ko‘rsatadigan ishchilardir. Ushbu toifadagi ishchilar soni 328 kishini yoki "Sirdaryo IES" AJ asosiy faoliyatidagi ishchilar umumiy sonining 47,7 foizini (328: 687x100) tashkil etadi.
“Sirdaryo IES” AJhodimlari uchun mahalliy qoidalarga muvofiq, bonusni to‘lashning asosiy mezonlari quyidagilardir:
- ishlab chiqarish rejasini amalga oshirish;
- mehnat unumdorligining o‘sishi;
- mahsulotlar (ishlar, xizmatlar) sifatini oshirish;
- ishlab chiqarish xarajatlarini kamaytirish va boshqalar.
"Sirdaryo IES" ning moliyaviy holatini hisobga olgan holda, hodimlarning ish haqini to‘lash to‘g‘risidagi amaldagi nizomga muvofiq, AJ tashkilotdagi ish haqqi stavkalari quyidagi ko‘rsatkichlar bo‘yicha oshiriladi:
- bajarilgan ishlarning murakkabligi va mohiyati uchun - 170 foizgacha;
- kamchiliklar yo‘qligi uchun - 20 foizgacha;
- ishlab chiqarishning yuqori madaniyati uchun - 10 foizgacha inklyuziv;
Yuqorida aytib o‘tganimizdek, ishchilar va xizmatchilarga bonuslar asosiy va qo‘shimcha bonus ko‘rsatkichlarini o‘z ichiga olgan bonuslar to‘g‘risidagi Nizomga muvofiq amalga oshiriladi. Bonuslar va qo‘shimchalar, odatda, joriy oy uchun ish haqqi bilan birga to‘lanadi. Hodimlarga hisobot oyidan keyingi oy uchun mukofot puli to‘lanadi.
2.3.2 - jadvalda biz “Sirdaryo IES” AJ hodimlari uchun bonuslarning asosiy ko‘rsatkichlarini taqdim etamiz.