Oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi sadulla Avezbayev, Otabek Sadullayevich Avezbayev geoma’lumotlar bazasi va arxitekturasi

 
Qo‘shimcha jadvallar.
Tizimli 
jadvallar 
to‘plami 
siz 
qandayturdagigeomaʼlumotlar bazasini ishlatayotganingiz va qaysi MBBTda ularni 
saqlashingizga qarab farqlanadi. ArcSDE Geomaʼlumotlar bazasi boshqa turli 
tizimli jadvallar to‘plamiga ega, ular shaxsiy Geomaʼlumotlar bazasidan unchalik 
farq qilmaydigan faylli geomaʼlumotlar bazasi jadvali to‘plamidan farq qiladi.
2.3. Relatsionma’lumotlar bazalarida geoma’lumotlar bazasini saqlash 
Ma’lumotlar bazasining standart relatsionsxemasi (MBBT ning standart 
jadvallar seriyalari, ustunlar turlari, indekslar va h.k.) geoma’lumotlar bazasining 
asosi bo‘libhisoblanadi. Bu turdagi oddiy hisoblangan jismoniy xotirasi 
rivojlangan ilovalar obyektlar to‘plamlari bilan mos tarzda ishlaydi va 
boshqariladi. Rivojlangan ilovalarga ArcGIS Desktop, o‘rnatilgan nazariy ArcGIS 
Engine yoki ArcGIS serverlar kiradi. 
Bularning har biri o‘z ichiga barcha ArcGIS ilovalar va foydalanuvchilari 
bilan birgalikda foydalaniladigan GAT ning umumiy axborotli modelini 
aniqlaydigan geoma’lumotlar bazasi obyektlarini oladi. Geoma’lumotlar bazasi 
obyektlarining maqsadi mijozlarga yuqori darajadagi GAT axborot modelini 
taqdim etish va ushbu modelning amalga oshirilishini batafsil tarzda istalgan mos 

---

38 
keladigan modellarda saqlashni ta’minlash (masalan, MBBTning standart 
jadvallarida, geoma’lumotlar bazasining fayllarida XML oqimlari sifatida). 
Geoma’lumotlarni saqlash o‘z ichiga sxema bilan bir qatorda har bir 
geografik ma’lumotlar to‘plami, fazoviy va atributli ma’lumotlarni jadvalli saqlash 
uchun qoidalar bazasini ham oladi. 
Geoma’lumotlar bazasi sxemasining vazifasiga har bir geografik 
ma’lumotlar to‘plami uchun harakat va yaxlitlik, muhofazalanganlik qoidalarini 
aniqlash kiradi. Bularga obyektlar sinflari, topologiya, tarmoqlar, rastr kataloglari, 
munosabatlar, domenlar va hokazolarning xususiyatlari tegishli. Sxemalar 
MBBTda geoma’lumotlar bazasi meta jadvallari kolleksiyasida saqlanadi.
Fazoviy ko‘rinishlar, ko‘pincha, vektorli obyektlar sifatida yoki an’anaviy 
atribut jadvallariga o‘xshab rastrma’lumotlar singari saqlanadi. Masalan, MBBT 
jadvali obyektlar sinflarini saqlash uchun ishlatilishi mumkin, bunda jadvaldagi har 
bir qator alohida xususiyatga ega bo‘ladi. Har bir qatordagi ustunlar turi obyekt 
shakli yoki geometriyasini saqlash uchun foydalaniladi.