|
БЎЛАЖАК ТЕХНОЛОГИК ТАЪЛИМ ЎҚИТУВЧИЛАРИНИ КАСБИЙ
ТАЙЁРЛАШДА ЛОЙИҲАЛАШ ТЕХНОЛОГИЯСИНИНГ АҲАМИЯТИ
Оришев Жамшид Баҳодирович, Оришева Зухра** –
Жиззах ДПИ
Таълим соҳасидаги миллий дастурлар доирасида амалга оширилаётган
бунёдкорлик ишлари ва эришилган қатор ижобий ўзгаришларга қарамасдан
таълим
сифат
самарадорлиги
ривожланиши
динамикасини
янада
жадаллаштириш, бунда яратилган шарт-шароитлар ва имкониятлардан
самарали фойдаланиш бугунги куннинг энг долзарб масалалардан
ҳисобланади. Таълим сифати ва самарадорлигини оширишда ўқитишнинг
замонавий усуллари, шакл ва воситалари ҳамда интерфаол технологиялари,
хусусан, лойиҳали таълим муҳим ўрин тутади. Шу сабабли ҳам таълим
жараёнида юқори даражадаги самарадорликка эришиш - бу таълим жараёнини
тўғри лойиҳалаштириш ҳисобланади.
Олий таълимнинг янгича тизими ва мазмунини шакллантириш учун
талабаларнинг қобилиятлари ва имкониятларига мувофиқ равишда таълимга
ўзига хос инновацион ёндошувнинг жорий этиш, таълим беришнинг илғор
педагогик технологиялари, такомиллашган ўқув-услубий мажмуаларни
яратиш ва ўқув-тарбия жараёнини дидактик жиҳатдан таъминлаш зарур.
187
Мазкур вазифаларни муваффақиятли ҳал этилишида педагогларнинг
замонавий таълим технологияларининг моҳиятидан хабардорликлари,
улардан таълим жараёнида самарали фойдалана олишлари ҳамда дарсларни
пухта лойиҳалашлари муҳим аҳамият касб этади. Ўқитувчи бу жараёнда ўқув
фанининг ўзига хос томонлари, ўқитишнинг техник ва дидактик воситалари,
энг асосийси, талабаларнинг имконияти ва эҳтиёжини ҳамда хамкорликдаги
фаолиятини ташкил эта олиши керак, шундагина кўзланган натижага
эришилади.
Кўплаб илмий - услубий адабиётларда лойиҳалаш технологиясини
тўлиқ очиб берилишида қуйидагиларга таяниш кераклиги қайд этилган:
лойиҳалаш асослари, аҳамияти ва мазмуни;
лойиҳалаш тамойиллари, меъёрлари ҳамда қоидалари;
лойиҳалаш мақсади ва вазифалари, ундан кутилаётган натижа;
лойиҳалаш иштирокчилари, уларнинг вазифалари ҳамда ўзаро
ҳамкорлиги;
лойиҳалаш таркиби, унинг мантиқий тузилиши, босқичлари;
лойиҳалаш технологияси, услуби, воситалари;
лойиҳалаш фаолиятини ташкил этиш шакли;
лойиҳалаш учун зарур бўлган восита ва ресурслар;
лойиҳалаш фаолияти шартлари;
лойиҳалаш субъектларига талаблар, уларни тайёрлаш.
Лойиҳалаш технологиясининг
мақсади шундан иборатки, таълим
олувчилар мустақил ва янада кенгроқ билимларни ҳар хил манбалардан
эгаллашга ўз хоҳишлар билан интиладилар; амалий масалаларни ҳал этиш
учун эгаллаган билимларни қўллашни ўрганадилар; турли гуруҳларда
ишлаб коммуникатив кўникмаларни эгаллайдилар; ўзларида илмий
тадқиқотчилик маҳоратларини, жумладан, муаммоларни аниқлаш маҳорати,
ахборот йиғиш, кузатиш, синов, таҳлил қилиш, фараз қилиш,
умумлаштириш, тизимли фикрлашни оширадилар.
Ҳозирги вақтда педагогик технологияга оддийгина «ўқитишнинг
техник воситаларидан ёки компьютерлардан фойдаланиш соҳасидаги
жараёнлар сифатида қаралмайди, балки ўқитиш самарадорлигини оширувчи
омилларни таҳлил қилиш ва қўллаш йўли билан ҳамда қўлланилаётган
усулларни баҳолаш воситасида таълим жараёнини такомиллаштириш
тамойилларини аниқлаш воситаси кўринишида ўрганилади.
Олий педагогик таълим муассасаларида бўлажак технологик таълим
ўқитувчиларининг касбий кўникма ва малакаларини шакллантиришда
лойиҳалаш технологияси асосида дарсларни ташкил этиш самарали
эканлиги олиб бораётган илмий – тадқиқот ишларимиз ўз аксини
кўрсатмоқда. Дарс машғулотларини лойиҳалаш асосида ўтказиш қуйидаги
босқичларда олиб борилиши ўзининг ижобий самараларини берди:
Изланиш – танлаш босқичи;
Конструкторлик босқичи;
Таълимий конструкторлик босқичи;
188
Технологик босқич;
Дидактик технологик босқич;
Лойиҳани жорий этиш босқичи;
Якунловчи босқич.
Дарс жараёнини лойиҳалашнинг ҳар бир босқичини амалга ошириш
учун ўзига хос талаблар қўйилади. Жумладан, таълим мақсадларини тўғри
белгилаб олиш; қаралаётган таълим жараёнининг кутилаётган натижасини
лойиҳалаштириш; қаралаётган таълим жараёнига оид маълумотлар ва улар
асосидаги ахборотлар тайёрлай олиш ҳамда уларни таълим мақсад –
вазифаларига мос тизимларга ажратиш; ўқитиш жараёнида замонавий таълим
технологиясининг асосий ташкил этувчилари орасидаги ўзаро боғланиш
қонуниятларига доимо эътиборда бўлиш ва бошқалар бу технологиянинг
самарали амалга ошириш гаровидир.
Юқорида келтириб ўтилган лойиҳалаш босқичлари бўлажак технологик
таълим ўқитувчиларини тайёрлаш жараёнидаги ўқув фанларини ўқитишда
фойдаланилди ва қуйидаги ижобий натижаларга эришилди:
-талабалар технологик таълимга оид асосий тушунчаларини етарли
даражада ўзлаштирдилар;
-дарс жараёнини лойиҳалаш асосида ташкил этилиши талабаларни фан
мавзулари юзасидан чуқурроқ ва кенгроқ билимлар олишига эришилди;
-талабаларнинг
мутахассислик
ва
ихтисослик
фанларини
ўзлаштиришдаги сифатий даражалари анъанавий усулларга қараганда
ошганлиги кузатилди;
-дарсда ахборот комуникацион технологияларидан унумли фойдаланиш
бошқа фанлараро узвий алоқадорликни таъминлади, шу билан бирга
интернет тизими билан боғланиш имкониятларини берди.
Олиб борилаётган тадқиқот ишларимиз натижаларига асосан, дарс
жараёнини такомиллаштириш борасида қуйидагиларга амал қилиш тавсия
этилади:
-бўлажак технологик таълим ўқитувчиларида Технология фани бўйича
касбий кўникма ва малакаларни шакллантиришда умумкасбий фанлардаги
таянч тушунчаларни ўзаро алоқадорликда ўргатиш;
-умумкасбий
фанларни
ўқитишда
инновацион
таълим
технологияларининг самарали вариантларини жорий этиш;
-дарс жараёнида лойиҳали таълим технологиясини жорий этишга оид
илмий-услубий қўлланмалар тайёрлашни такомиллаштириш;
-бўлажак технологик таълим ўқитувчиларида Технология фани бўйича
билим, кўникма ва малакаларни шакллантириш мақсадида ўқув жараёнига
ахборот - коммуникацион технологияларини янада кенгроқ жорий этиш;
- ўқитиш жараёнида замонавий таълим технологиясининг асосий ташкил
этувчилари (ўқитувчи, талаба, таълим мақсади, таълим мазмуни, таълим
шакллари, таълим методлари, таълим воситалари, таълим технологиялари,
кутилаётган натижа, таълим жараёнини назорат қилиш, мониторинг ва
баҳолаш) орасидаги ўзаро алоқадорликни эътиборга олиш.
189
Do'stlaringiz bilan baham: |
