Oliy va o‘rta maxsus taʹlim vazirligi qo‘qon davlat pedagogika instituti

 
XALQ HUNARMANDCHILIGI VA BADIIY LOYIHALASH
FANINING
USTUVOR YO‘NALISHLARI 
 
Rasuljon Siddiqov – 
Toshkent TU Qo‘qon filiali

Mashxuraxon Siddiqova - 
Uchko‘prik tumani 19-umumta’lim maktabi
 
Xalq hunarmandchiligi
 
tarixi xalqlarning, jumladan, o‘zbek xalqining paydo 
bo‘lishi, shakllanishi, tarixiy rivojlanishi, milliy qadriyatlarini ifodalaydigan soha 
bo‘lib xizmat qila oladigan ma’naviy, moddiy, madaniy merosimizdir. Shuning 
uchun yoshlarga, maktab o‘quvchilariga xalq hunarmandchiligiga oid ishlarni 
o‘rgatish ularni ma’naviy tomondan tarbiyalash, o‘z xalqining hunarmandchiligi, 
urf-odatlari, asriy milliy qadriyatlari bilan tanishtirishda va kasb-hunarga 
yo‘naltirishda katta ahamiyatga egadir. Bu borada umumiy o‘rta ta’lim 
maktablarida o‘qitiladigan texnologiya fanida o‘quvchilarga xalq hunarmandchiligi 
va badiiy loyihalash haqida ma’lumot berish, xalq hunarmandchiligi
 
va badiiy 
loyihalashga oid ishlarni o‘rgatish ko‘zda tutilgan bo‘lib, bunda bevosita 
yuqoridagi vazifalarni amalga oshirish uchun katta imkoniyatlar mavjud.

---

185 
Ma’lumki, xalq hunarmandchiligi va badiiy loyihalash fanini o‘qitish hozirgi 
zamon talabi bilan rivojlanishi va jadallashishi katta ahamiyat kasb etadi. Bugungi 
kunda mutaxassis kadrlar tayyorlash, ta’lim berish tizimi hayotimizda, 
jamiyatimizda bo‘layotgan islohotlar yangilanish jarayonlari talablari bilan 
yaqindan bog‘langaligi har tomonlama sezilmoqda. 
O‘zbekiston Respublikasining Birinchi Prezidenti Respublika Oliy majlisi 9-
sessiyasida so‘zlagan nutqida, “Kadrlar tayyorlash miliy dasturi”da ta’lim, ilm, 
fan-texnika sohalarini rivojlantirish yo‘li bilan respublika salohiyatini oshirish, 
bilim olayotgan yoshlar orasidan iqtidorlilarni ajratish va chet el oliy o‘quv 
yurtlarida, ilmiy tekshirish institutlarda malakalarni oshirish va yurtimizga qaytib, 
olgan bilimlari bilan respublikadagi islohatlarni amalga oshirishda, iqtisodiyot, fan, 
aholi turmush darajasini jahonning rivojlanlgan davlatlari qatoriga etkazishda faol 
qatnashishdan iboratligi ta’kidlangan. 
Mamlakatimizda olib borilayotgan tub islohotlar natijasida bugungi kunda 
barcha sohalar kabi aholini mehnat bilan ta`minlash bilan birgalikda, 
hunarmandchilik ham asta-sekinlik bilan rivojlanib, takomillashib bormoqda. 
Respublikamizda aholining mehnat resurslardan oqilona foydalanish maqsadida 
kasb-hunarning ayrim turlari, ayniqsa, milliy qadriyat sifatida bugungi kunda 
tiklangan va tiklanayotgan xalq hunarmandchiligiga oid ko`plab qonun va 
farmonlar ishlab chiqildi. 
O`zbekiston Respublikasi Xalq ustalarining, “Ustoz” birlashmasi va 
“Musavvir” ilmiy-ishlab chiqarish markazining ushbu markaz huzurida xalq 
hunarmandlarining Qoraqalpog`iston Respublikasida, viloyatlarda va Toshkent 
shahrida bo`linmalarga ega bo`lgan “Hunarmand” uyushmasi O`zbekiston 
Respublikasi Prezidentining 1997-yil 31-martdagi PF-1741-sonli “Xalq amaliy 
san`ati hunarmandchiligini rivojlantirishni davlat yo`li bilan qo`llab-quvvatlash 
chora-tadbirlari to`g`risida”gi Farmoniga asosan tashkil topgan. Ushbu farmonga 
ko`ra “Hunarmand” uyushmasi faoliyatining asosiy yo`nalishlari etib quyidagilar 
belgilangan: 
- xalq hunarmandlarining mehnat faoliyati masalalarini muvofiqlashtirish, 
Respublika qonunchiligi tomonidan ularga beriladigan huquqlar va manfaatlarni 
himoya qilish;
- ustalar va hunarmandlarni moddiy-texnika resurslari, asboblar, kichik 
mexanizatsiya vositalari bilan ta`minlashni, ishlab chiqarilgan mahsulotni sotishda, 
shu jumladan eksport qilishda yordam berishni nazarda tutgan holda ularga uyda 
ishlashlari uchun shart-sharoitlar yaratishda ko`mak berish;
- bozor munosabatlari talablarini o`rganish hamda yuksak badiiy buyumlar 
tayyorlash uchun mahalliy xom ashyo va materiallarning Yangi turlaridan 
foydalanish bo`yicha tavsiyanomalar ishlab chiqish;
- mamlakat ichkarisida va chet ellarda xalq ustalarining buyumlari keng 
targ`ib va reklama qilinishini, rasmli materiallar va kataloglar chiqarilishini, 
ko`rgazmalar va kimoshdi savdolari o`tkazilishini tashkil etish;

---

186 
- xalq san`atining noyob turlarini va buyumlarning yuksak badiiy nusxalarini 
tayyorlashda an`analarni saqlab qolish hamda bu ish ko`nikmalarini yoshlarga 
singdirish, moxir ustalarni tayyorlash bo`yicha maxsus maktablar tashkil qilish. 
Xalq hunarmandchiligi va badiiy loyihalash fanini o‘qitishda o‘qituvchi 
mehnat bozorining zamonaviy ehtiyojlariga mos yuqori malakali kadrlar 
tayyorlashni amalga oshirish uchun quyidagi vazifalarni bajarishi lozim:

Xalqning boy ma’naviy va intellektual me’rosi va umumbashariy 
qadriyatlari asosida xalq hunarmandchiligi ta’limining insonparvarlik yo‘nalishini 
ta’minlash; 

Xalq hunarmandchiligi ta’lim jarayonining o‘quv-metodik majmualar va 
didaktik ta’minotning yangi avlodiini ishlab chiqish va amaliyotga joriy etish; 

Xalq hunarmandchiligi va badiiy loyihalash fanidan tashkil etiladigan 
ta’lim-tarbiya jarayonida innovatsion pedagogik va axborot-kommunikativ 
texnologiyalardan foydalanish; 

Xalq hunarmandchiligi va badiiy loyihalash faninidan interfaol darslarni 
tashkil etish va rejalashtirish; 

Xalq hunarmandchiligi ta’lim jarayonida talaba-yoshlar ongi va qalbiga 
milliy g‘oya va mafkurani singdirish, ta’lim muassasalarida mafkuraviy tarbiyani 
bugungi kun darajasiga ko‘tarish;

Ta’lim-tarbiya jarayonida ta’lim va tarbiyani uzviylashtirish orqali 
talabalarning barkamolligini ta’minlash, huquqiy, iqtisodiy, ekologik va sanitariya-
gigienik ta’limi hamda tarbiyasini takomillashtirish lozim.