Oliy va o‘rta maxsus taʹlim vazirligi qo‘qon davlat pedagogika instituti

Фойдаланилган манбалар: 
1. Ахлиддинов Р. Умумий ўрта таълимни такомиллаштиришнинг 
ташкилий педагогик асослари: Дисс. пед. фан. номзоди 1998 й.
2. Авазбоев О.И., Исянов Р.Г., Одилбоев Х. Меҳнат таълими 
услубиётидан амалий ва лаборатория машғулотлари. Тошкент, 1993.
3. Аҳмадалиев С.Й. Бўлажак меҳнат таълими ўқитувчиларини касбий-
педагогик фаолиятга мослашишининг илмий-методик асослари: Дис. ... пед. 
фан. ном. – Т.: ТДПУ. 2008. – 187 б.
 
ТЕХНОЛОГИЯ ФАНИ ДАРСЛАРИДА ГРАФ-СХЕМАЛАРИДАН 
ФОЙДАЛАНИШ АСОСИДА ЎҚУВЧИЛАР ИЖОДКОРЛИК 
ФАОЛЛИГИНИ ОШИРИШ 
 
Исмоилов Тўйчи Жабборович – 
Жиззах ДПИ
 
Умумий ўрта таълим мактаблари технология фани дарсларида 
ўқувчиларни техникавий ижодкорлик фаолиятига тайёрлашда технология 
фани ўқитувчилари ва ишлаб чиқариш усталари муҳим ўрин тутади. Аммо, 
ҳозирги вақтда амалиёт ўқувчиларнинг техникавий ижодкорлигини тўғри 
йўлга қўйиш, ривожлантириш ва шу жараёнга раҳбарлик қилиш бўйича 
ўқитувчилар методик тайёргарлигининг талаб даражада эмаслиги 
кузатилмоқда.
Шунинг учун мамлакатимизнинг қатор олий ўқув юртлари технологик 
таълим йўналишлари дарс жараёни ва дарсдан ташқари тўгарак ишлари 
ҳамда мустақил таълимни ўтказиш вақтида бўлажак технология фани 
ўқитувчиларини ўқувчилар техник ижодкорлик фаоллигини оширишга 
тайёрлашга эътиборини янада ошириш долзарб масалалардан биридир. 

---

129 
Ушбу камчиликларни бартараф этиш ва бўлажак технология фани 
ўқитувчиларини ўқувчилар техник ижодкорлик фаоллигини оширишга 
тайёрлаш самарасини ошириш учун технология фани дарсларида
 
ўқувчиларнинг техник, технологик ва бошқа зарурий ахборотлар ҳақидаги 
маълумотларни мустаҳкам ўзлаштиришларига эришиш учун дидактик 
воситалардан кенг ва унумли фойдаланиш педагогик технологияси талаб 
этилади. Ана шундайлардан бири оддий граф-схемалардан фойдаланиб ёғоч 
ва унинг чиқиндиларидан илмий-техникавий ижодкорлик ҳисобига ҳар хил 
буюмлар ва материаллар тайёрлаш технологияси ҳисобланади.
Граф - бу ҳар бир тушунчага оид чизиқли тўрт бурчак (ёки бошқа 
шаклдаги) тегишли нуқтасини бирлаштирувчи кесимлар тизимини 
ифодалайди. Агар унинг қирраси сифатида ўқув материалининг мантиқий 
элементларидан бири (тушунча, муҳокама) олинса ва бу элементлар ўзаро 
тўғри чизиқлар билан стрелкалар йўналишлари бўйича белгилаб 
бирлаштирилса граф-схема ҳосил бўлади. Бунда стрелка йўналиши 
боғлиқлик мантиқийлигини билдиради. 
Масалан “Деталь тўғрисида тушунча, қўзғолувчан ва қўзғалмас 
бирикмалар” мавзусини ўқитишда оддий граф-схема (1-расм) орқали 
“деталь” тушунчасини кенг қамровли ифодалаш мумкин.