Oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi qarshi davlat universiteti tabiiy fanlar fakulteti botanika va ekologiya kafedrasi

 
5-MAVZU:
 FOTOSINTEZ FIZIOLOGIYASI 
REJA: 
1.
Fotosintez va uning ahamiyati 
2.
Fotosintezni o‘rganish tarixi 
3.
Barg -fotosintetik organ 
4.
Xloroplast pigmentlari 
5.
Fotosintez reaksiyalari
6.
Yorug‘likda boradigan reaksiyalar 
7.
Fotosintezda karbonat angidridning o‘zlashtirilishi 
8.
Yorug‘likda nafas olish
9.
Fotosintez ekologiyasi 
10.
Fotosintezning kunlik va mavsumiy jadalligi 
11.
Fotosintez va hosildorlik 
Tayanch iboralar: 
Fotosintez, yorug‘lik energiyasi, kimyoviy energiya, sxematik tenglamasi, o‘rganish bosqichlari, 
barg tuzilishi, funksiyalari, xloroplastlar, tuzilishi, kimyoviy tarkibi, hosil bo‘lishi, pigmentlar, 
xlorofillar, karotinoidlar, fikobilinlar, fikoeritrin, fikotsianin, strukturalar, yorug‘lik spektrlari. Bosqichlar, 
reaksiyalar, yorug‘lik energiyasi, spektrlar, to‘lqin uzunliggi, singlet holatlar, triplet, Emerson effekti, 
fotosistema,fotoliz, Xill reaksiyasi, radioaktiv izotoplar fotosintetik fosforlanish, siklik fosfforlanish, 
notsiklik fosforlanish, NADN.N2 , ATF, ADF, fosfor kislotasi, sitoxrom, plastotsianin, elektron, reaksion 
markaz. bosqichlar, sikllar, qorong‘ilik bosqich, CO
2 
ning o‘zlashtirilishi, Kalvin sikli, ribulozo-difosfat, 
FGK, FGA, FDA, Xetch-Slek sikli, fosfoyenolpiruvat, oksaloatsetat, malat kislotalar, o‘simlik turlari, 
CAM-yo‘li, og‘izchalar, olma kislotasi, malat hujayra vakuolalari, fotodixaniye, xloroplastlar, 
peroksisomalar, mitoxondriyalar, glikolat, glioksalat, glitsin, vodorod peroksid, katalaza. 
FOTOSINTEZ VA UNING AHAMIYATI 
Tabiatdagi barcha tirik organizmlarning hayotiy jarayonlari dinamik ravishda energiya bilan 
ta’minlanishga asoslangan. Bu energiyaning yagona manbasi quyosh energiyasi bo‘lib, organizmlar uni 
to‘g‘ridan-to‘g‘ri emas, balki erkin kimyoviy energiya 
holidagina o‘zlashtirish qobiliyatiga egalar. Bu organik 
moddalar tarkibidagi kimyoviy bog‘lar energiyasidir. Uni 
faqat 
yashil 
o‘simliklar 
va 
qisman 
avtotrof 
mikroorganizmlargina hosil qilishi mumkin. 
Yashil o‘simliklar tanasida quyosh nuri ta’sirida 
anorganik moddalardan (СО
2
ва Н
2
О) organik moddalarning 
hosil bo‘lishiga fotozintez deyiladi. Fotosintez yer yuzida 
quyosh energiyasini kimyoviy energiyaga aylantiruvchi 
yagona jarayondir. Hosil bo‘lgan organik moddalar jamiki 
organizmlar uchun energiya manbai, umuman hayot asosini 
tashkil etadi. Shu bilan birga fotosintez tabiatdagi 
kislorodning ham yagona manbaidir.
43-rasm.