Oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi o‘zbеkiston rеspublikasi sog‘liqni saqlash vazirligi

Lotin tili va farmasevtik terminologiya asoslari bilan 
Yuqumli kasalliklar va infeksion nazorat 
Klinik farmatsiya asoslari 
Hamshiralik ishi texnikasi 
O’qitishningtashkiliy shakli 
N – Nazariy ta’lim 
A – Amaliy ta’lim 
Dasturga qo’yilgan talab 
Majburiy
O’qitish tili
Guruhga tayinlangan dars tili asosida
Baholash tartibi 
Joriy baholash tartibiga asoslanib 
O‘quv chi larning bilim va 
ko‘nikma larini baholash 
Yozma, og‘zaki, savol-javob, munozara, test, amaliy topshiriq. 
2.O‘quv dasturi mazmuni 
 
 
 
№ 
 
 
 
Mavzular nomi 
 
 
Mavzular qisqacha mazmuni 
Jam
i
 
O’q
itish
n
in
g 
tashk
il
iy s
h
ak
li
 
M
u
staqi
l ta’
li
b
m
 
1. 
Patologiya moduliga 
kirish. Farmasevt 
faoliyatida 
patologiya 
modulining 
axamiyati. Asosiy 
tushunchalari, 
bo’limlari. 
 
Patologiya modulining ahamiyati sog’liqni 
saqlash ishlarini profilaktik yo’nalishini 
rivojlantirish, kasallikni davolashda yangi 
usullarni joriy qilish va yangi davolash 
vositalarini takomillashtirishga qaratilgan. 
Patologiya modulining ta’rifi, moxiyati, uning 
tuzilishi, maqsadi va vazifalari haqida 
zamonaviy tasavvurlar, ahborot manbaalari.
Kasallarni davolashda yangi usullardan 
foydalanish, yangi dorilarni tadqiqot qilish va 
sinashda eksperimental terapiyaning asosiy 
yo’nalishlari. 
2 
N 
1 

---

2. 
Nozologiya. 
Umumiy etiologiya 
va patogenez. 
Nozologiya. Umumiy etiologiya va patogenez. 
Kasallik etiologiyasi, patogenezi organizmning 
tashki va ichki omillari zararli odatlar ta’siri. 
Kasallik bosqichlari, uning oqibatlari. To’la va 
chala sog’ayish. Retsediv, remissiya, asoratlar. 
Terminal holat: agoniya, klinik o’lim, biologik 
o’lim. 
Organizmning reaktivligi haqida tushuncha. 
Reaktivlik va rezistentlik tushunchalarini bir-
biriga bog‘liq ligi. 
Kasal organizmning shikastlanish himoya -
moslashuv reaksiyasi.
 
2 
N 
1 
3. 
Xujayra 
shikastlanishi 
patologiyasi. 
Distrofiyalar. Turlari
va xarakteristikasi. 
Organizm butunligining buzilishi natijasida 
shikastlanishning kelib chikishi. Distrofiya va
atrofiya uning turlari. Nekroz va uning 
oqibatlari. Shikastlanishga nisbatan 
organizmning javob reaksiyalari. 
4 
NA 
2 
4. 
Patologiya 
rivojlanishida irsiyat, 
konstitutsiya va 
yoshning ahamiyati.
Immunopatologik jarayonlar. Allergik 
reaksiyalar patologiyasi. Allergiyalarda makro- 
va mikroskpik o‘zgarishlar . Teri allergik 
sinamalarini quyishni bilish va uning natijalarini 
izohlab berish. 
Immunologik tolerantlik nuqsonlari. Autoimmun 
xastaliklar. 
Tashqi 
muhit 
omillari 
bilan 
belgilanuvchi xastaliklar.
 
4 
NA 
2 
5. 
Periferik qon 
aylanishi buzilishi 
patologiyasi. 
Arteriya va venoz 
giperemiyalar. 
Ishemiya. Tromboz. 
Emboliya 
Periferik qon aylanishi buzilishi patologiyasi. 
Arteriya va venoz giperemiyalar. Ishemiya. 
Tromboz. emboliya va ularning klinik belgilari, 
rivojlanish mexanizmlari va oqibatlari.
 
4 
NA 
2 
6. 
Yalliglanish. 
Alteratsiya. 
Ekssudatsiya, 
leykotsitlar 
emigratsiyasi. 
Proliferatsiya.
Yallig’lanish haqida tushuncha uning sabablari 
va keltirib chiqaruvchi omillar. Yallig’lanish 
bosqichlari uning kechish davrida organ va 
organizmda sodir bo’ladigan o‘zgarishlar . 
Yallig’lanishning klassifikatsiyasi, Alteratsiya, 
Ekssudatsiya, leykotsitlar emigratsiyasi, 
Proliferatsiya, klinik belgilari, rivojlanish 
mexanizmlari va bolalarga xos xususiyatlari. 
Yallig’lanish belgilarini aniqlash. Ekssudatlarni 
surtmasini tayyorlash.
To’qimalar o’sishi patofiziologiyasi.
O’smalar haqida tushuncha. O’smalar turlari va 
o’smalarni keltirib chiqaruvchi sabablar, klinik 
belgilari, oqibatlari. Bolalarga xos xususiyatlari 
4 
NA 
2 

---

O’smadan muhofazalanishning immun 
mexanizmlari
7 
Isitma 
patofiziologiyasi. 
Isitmaning bolalarga 
xos xususiyatlari. 
Suv va mineral tuzlar almashinuvini buzilishi. 
Isitma va uning sabablari, bosqichlari, issiq 
urishi, oftob urishi, qizish va sovuq urishning 
sabablari, oqibatlari. Isitma egri chiziqlarini 
hosil qilishni bilish va shular asosida isitma
reaksiyasini aniqlash 
4 
NA 
2 
8. 
Qon tizimi 
patologiyasi 
leykotsitoz. 
Leykopeniya. 
Leykozlar.
Qon tizimi patologiyasi. Anemiyalar. Sinflanishi. 
Etiolgiyasi, 
patogenezi. 
Anemiyalarning 
bolalarga 
xos 
xususiyatlari. 
Tug’ma 
anemiyalarning 
patofiziologiyasi, 
kechish 
axamiyati. 
Leykozlar patofiziologiyasi, kechish ahamiyati. 
Leykozlarning klinik belgilari, sindromlari, 
rivojlanish mexanizmlari, qondagi morfologik 
o‘zgarishlar i va bolalarga xos xususiyatlari. 
Turli 
xil 
kasalliklarda 
asosiy 
qon 
ko’rsatkichlarini patologik tomonga o’zgarishini 
o‘rganish. 
Qoni tekshirib kislota-ishqor holatining buzilish 
tipini aniqlay olish. Qon va najasni tekshirib 
natijalarini izohlay olish. Qonni surtmasini 
tayyorlash
Leykotsitlar formulasini sanay olish va ularni 
tahlil qila bilish. 
Gemogrammani o’qiy olish va shunga asoslanib 
qon patologiyasi haqida xulosa qila olish. Qon 
guruhi, rezus faktor va qon ivishni aniqlash 
texnikasini o‘rganish. Qon ivish xususiyatini 
kasalliklardagi o‘zgarishlar ini o‘rganish.
10 
NA 
5 
9. 
Nafas tizimi 
patologiyasi. Tashqi 
nafas 
yetishmovchiligi 
ularning rivojlanish 
mexanizmlari. 
Nafas tizimi patologiyasi. Rinit, sinusitlar, 
faringit, laringit, traxeit, bronxit, zotiljam, 
plevrit, bronxial astma, tog’, Kesson 
kasalliklarining etiologiyasi, patogenezi, klinik 
belgilari, nafas yetishmovchiligining turlari, 
oqibatlari. Havo ifloslanishining o’pka 
patologiyasidagi ahamiyati. Patologik nafas.
4 
NA 
2 
10. Yurak qon tomir 
tizimi patologiyalari
Yurak qon tomir tizimi patologiyalari.Yurakning 
tugma nuqsonlari va ularning turlari. Yurakning 
orttirilgan nuqsonlari. Limfa tizimida 
uchraydigan kasalliklar; fil oyoqlik taloq 
kasalliklari. Etiolgiyasi, patogenezi, klinik 
belgilari oqibatlari. Yurak qon tomir tizimi 
kasalliklarining bolalarga xos xususiyatlari. 
Qonning gazlarini tekshirib gipoksiyaning asosiy
12 
NA 
6 

---

tiplarini aniqlay olish. Elektrokardiogrammani 
izohlay olish. Qon aylanish 
yetishmovchiligi tushunchasi, uning asosiy ko’ri
nishi va turlari, 
qonning umumiy hajmi kamayishida qon aylanis
h yetishmovchiligi, o’tkir qon 
yo’qotish gipovolemiya asosiy sabablaridan biri 
ekanligi, qon yo’qotishda 
organizmning ximoya moslashuv reaksiyalari: te
zda sodir bo’ladigan gemodinamik 
reaksiyalar, qonning xajmi, plazma oqsillari, sha
klli elementlarning o’z xolatiga 
qayta tiklanishi. Yurak funksiyasi buzilganda qo
n aylanish yetishmovchiligi haqida 
tushuncha, uning asosiy formalari. 
Yurakka xaddan tashqari og’irlik tushishi natijasi
da yurak yetishmovchiligini 
kelib chiqishi, uning rivojlanish bosqichlari va tu
rlari. Miokardning fiziologik va 
patologik gipertrofiyasi. Dekompensatsiya mexa
nizmlari. 
Yurakning miokardial etishmovchiligining kelib 
chiqish sabablari va 
rivojlanish mexanizmlari. Aritmiya uning turlari 
kelib chiqishi sabablari va 
mexanizmlari. Aritmiyaning elektrokardiografik 
va gemodinamik ko’rinishlari. 
Yurak fibrilyatsiyasi va ekstrosistoliyasi.
Koronar yetishmovchiligining kelib 
chiqish sabablari. Yurak 
yetishmovchiligi kelib chiqishida psixoemotsion
al 
faktorlar va vissero-
visseral reflekslarining ahamiyati. 
Yurak blokadasi. Ularning turlari, 
kelib chiqish sabablari. Yurak paroklari,etiologi
yasi, patogenezi 
11. Jigar kasalliklari. 
Gepatitlar, sirrozlar, 
sariqliklar. 
Etiologiyasi, patogenezi jigar 
yetishmovchiligining turlari, klinik belgilari, 
oqibatlari. Ovqatlanishning buzilishi – jigar
patologiyasining sababi. Jigar kasalliklarida 
gepatitlarda, sirrozlarda, sariqliklarda qonning
tekshirib natijalarini izoxlay 
olish.Ishtaxa buzilishining farmakologik 
korreksiyalash . Ochlik markazini 
tormozlab ishtaxani bug’ish va ishtaxani
normallashtirish. So’lak bezlari 
8 
NA 
4 

---

funksiyasini buzilishi: gipo va gipersalivatsiya, u
larning sabablari va 
mexanizmlari. Me’da sekresiyasini patologik tipl
ari. 
Me’daning motor funksiyasini buzilishi 
va ulami vegetotrop vositalari 
yordamida korreksiyalash. Ko’ngil aynishi,
qusish sabablari va mexanizmlari. 
Ingichka va yo’g’on ichakning sekretor va motor
funksiyalarini buzilishi. 
Jigar vazifalari buzilishining etiologiyasi va asos
iy turlari. Jigar 
patologiyasini eksperimental modellari.
Gepatitlar va jigar sirrozi, ularning 
etiologiyasi va patogenezi. Sariqlik
patofiziologiyasi va turlari. 
12. Siydik xosil bo‘lishi 
va ajralishlarining 
buzilishlari. Buyrak 
kasalliklari. 
Siydik 
xosil 
bo‘lishi va ajralishlarining 
buzilishlari. Diurez xaqida tushuncha. Siydik 
ayirish a’zolarining kasalliklari; Nefritlarning 
kelib chiqishining sabablari va diferensial 
diagnostikasi 
pielonefrit, 
glomerulonefrit, 
buyrak–tosh kasalliklari moxiyati, etiologiyasi, 
patogenezi, buyrak yetishmovchiligining turlari, 
klinik belgilari, oqibatlari. Siydik xosil bo‘lish 
va ajratish patalogiyasi. 
Patologik diurez, piuriya, oliguriya, anuriya, 
gemoturiya To‘g‘ri sida tushuncha. Siydikni 
tekshirib kislota-ishkor xolatining buzilish tipini 
aniklay olish. Siydik va najasni tekshirib
natijalarini izoxlay olish. 
Buyrak faoliyati buzilishining asosiy 
ko’rinishlari. 
Arterial qon bosimni va qon tomirlar tonusini ko
rreksiyalab, buyrak faoliyatini
yaxshilash. Poliuriya bilan boradigan
kasalliklar etiologiyasi patogenezi 
va kechishini hisobga olgan holda
farmakologik vositalar bilan diurezni 
kamaytirish. 
Buyrak tosh kasalliklari sabablari va 
rivojlanish mexanizmlari. 
Buyrak tosh kasalligini etiologiyasi. 
Tosh hosil bo‘lishiga to’sqinlik qiladigan, ularni 
eritib yubora oladigan va 
chiqarib yuboradigan, siydik reaksiyasini
aktiv tuzatadigan dori darmon 
vositalarini qo’llash. 
6 
NA 
3 

---

13. Endokrin tizimi 
patologiyasi: gipo va 
gipertireoz, qandli 
diabet. 
Endokrin tizimi kasalliklarining etiologiyasi, 
patogenezi, turlari, klinik belgilari, oqibatlari. 
Endokrin bezlarining gipo va giperfunksiyalari; 
gipofizar nanizm, akromegaliya. Qandli va 
qandsiz diabetlar.
Organizmning xayot faoliyatini maxsus
tarzda idora etuvchi endokrin 
tizimidir. Endokrin tizimining buzilishini keltirib
chiqaruvchi sabablar, 
gipofizni 
giper va gipo funksiyasi oqibatida kelib 
chiquvchi kasalliklar. Qalqonsimon bez va 
qalqonsimon bezi oldi bezlari faoliyatining buzili
shlari. 
Buyrak usti bezi, jinsiy bezlar, epifiz,
me’da osti bezi faoliyatining 
buzilishlari natijasida kelib chiqadigan 
kasalliklar xaqida malumotlar berish 
4 
NA 
2 
14. 
Asab tizimi 
patologiyasi.
Asab tizimini xarakatlantiruvchi funksiyasi buzil
ishi. Giperkinetik xolatlar. 
Talvasaga qarshi preparatlar yordamida qo’zg’al
uvchanlikni spinal motoneyronlar 
va po’stloq osti qo’zg’alish o’tishini kamaytirish.
Gipokinetik holat, markaziy 
periferik paralich va parezlarni keltirib chiqaruvc
hi omillarni yo’qotish, miya 
shishi, intoksikatsiya. 
Asab tizimining sezuvchanlik funksiyasini buzili
shi, turlari va mexanizmlari. 
4 
NA 
2 
Jami 
72 
NA 
36