Oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi nizomiy nomidagi toshkent davlat pedagogika universiteti tillar kafedrasi

“OʻZBEK TILINING ASOSIY IMLO QOIDALARI”DAN

32. ‘ – tutuq belgisi:

1. 
   a’lo, ba’zan, ma’yus, ta’zim; ra’y, ta’b; e’lon, e’tibor, e’tiqod, me’mor, ne’mat, she’r, fe’l; Nu’mon, shu’la kabi Oʻzlashma soʻzlarda unlidan keyin shu unli tovushning chOʻziqroq aytilishini ifodalash uchun qoʻyiladi; mOʻjiza, mOʻtadil, mOʻtabar kabi soʻzlarda Oʻ unlisi chOʻziqroq aytilsa ham, tutuq belgisi qoʻyilmaydi;
   
2. 
   in’om, san’at, qat’iy, mas’ul kabi Oʻzlashma soʻzlarda unlidan oldin shu unli oldingi undosh tovushdan ajratib aytilishini ifodalash uchun qoʻyiladi.37. Quyidagi qoʻshimchalarning bosh tovushi ikki yoki uch xil aytiladi va shunday yoziladi:
   

1. 
   taqlid soʻzlardan fe‘l yasovchi –illa (chirilla, taqilla) qoʻshimchasi soʻz tarkibida v yoki u tovushi boʻlganda –ulla aytiladi va shunday yoziladi: shovulla, lovulla, gurulla kabi;
   
2. 
   nisbat shaklini yasovchi –dir qoʻshimchasi jarangli undosh bilan tugagan bir bOʻgʻinli soʻzlarda (kel soʻzidan boshqa), shuningdek, z undoshi bilan tugagan orttirma nisbat yasovchisidan keyin qoʻshiladi: quvdir, egdir, kuldir, yonder; Oʻtkazdir, tomizdir kabi. Qolgan barcha hollarda bu qoʻshimcha –tir aytiladi va shunday yoziladi: tiktir, kestir, uyaltir, chaqirtir kabi;
   
3. 
   joʻnalish kelishigi qoʻshimchasi –ga, chegara bildiruvchi –gacha, ravishdosh shaklini yasovchi –gach, -guncha, -gani, -gudek, sifatdosh shaklini yasovchi –gan, buyruq maylining II shaxs koʻrsatkichi –gin, shuningdek, -gina qoʻshimchasi uch xil aytiladi va shunday yoziladi:
   

1.