Oliy va oʻrta maxsus ta'lim vazirligi andijon davlat universiteti



Download 0,85 Mb.
Pdf ko'rish
bet10/78
Sana16.01.2022
Hajmi0,85 Mb.
#374177
1   ...   6   7   8   9   10   11   12   13   ...   78
Bog'liq
tilshunoslik va tabiiy fanlar

"Sharq  Aristoteli 

(Arastusi)" 

deb  tan  olingan  buyuk  mutafakkirdir.  Farobiy  "Kitob  at-tahsil  as-

saodat"  asarida  barcha  mavjud  bilimlarni  nazariy  va  amaliy  guruhlarga  ajratadi. 

"Saodatga  yetaqlovchi  kitob"  risolasida  esa  Farobiy  falsafani  nazariy  bilimlar 

qatoriga kiritadi, uning tarkibiga matematika, fizika, metafizika ham  mansub, deb 

hisoblaydi. Amaliy bilimlarga esa axloq (etika) va siyosat taalluqiidir. "Fanlarning 

kelib  chiqishli"  risolasida  olim  barcha  mavjud  bilimlarni  besh  katta  guruhga 

ajratadi:  1.      Til  haqidaga  bilim  -  yetti  bobga  bo`linadi;  2.      Mantiq  (logika);  3. 

Matematika  -  yetti  mustaqil  bilimlardan  iborat:  arifmetika,  geometriya,  optika, 

yo`ldo`zlar  haqidagi  ilm,  musiqa  haqidagi  ilm  va  mexanika;  4.      Tabiiy  va  diniy 

                                                                 

12

 Кедров Б.М.классификация наук, том  I., M., 1965



13

 А.Нурмонов, Н.Маҳмудов. “Ўзбек тилшунослиги тарихи”. Т., “Камолот-қатортол”. 2000.



 


fanlar  yoki  metafizika;  5.    Shaharni  boshqarish  haqidagi  fan  (yoki 

siyosatshunoslik),  yurisprudensiya  va  qalam.  Farobiy  ta'limotidagi  fanlar 

sistemasida  barcha  fanlar  o`zaro  bog`liq,  aloqador  bo`lib,  biri  ikkinchi  sining 

rivojiga samarali ta’sir etadi. Farobiyning bu tasnifi Sharkda va Evropada o`zidan 

keyingi olim-larning qarashlarida sezilarli iz qoddirdi.

14

  



5.  X  asrning  birinchi  yarmida  Basra  shahrida  diniy-falsafiy  fanlar  bilan 

shug`ulanuvchi  bir  guruh  olimlar  "Ihvan  as-safo  va  hullan  al-vafo"  nomi  ostida 

uyushadilar. Ular "Ihvan as-safo" ("Sofdil aka-ukalar") nomi bilan fanlar qomusini 

to`zdilar.  Masalan,  shu  qomusda  ta’kidlanishicha,  propedevtika  quyidagi  toqqiz 

fanni  o`ziga  birlashtiradi:  1.  Yozuv  va  o`qish  (qiroat)  haqidagi  bilim.      2. 

Lug`atshunoslik  va  grammatika.  3.  Hisob  va  mol-mulk  ayirboshlash  haqidagi 

bilim.   4. Poetika  va vazn o`lchovi. 5. Fol  ochish, tush ta’biri, harhish, so`z sehri 

haqidagi  bilim.  6.  Alximiya  va  chaqqonlik,  uddaburolik  haqidagi  bilim.  7. 

Astrologiya  va  san’at.  8.  Savdo-sotiq  haqidagi  bilim  va  tibbiyot.  9.  Tarix  va 

dinshunoslik (teologiya). 

Ma’lumki, IX-XI asrlarda Xorazm vohasi Sharqda eng yirik madaniy va ilm-

fan markazi  

sifatida tanilgan edi. Muhammad ibn Muso al-Xorazmiy, Abu Nasr ibn Iroq, Abu 

Rayhon  Beruniy  1973-1048)  singari  qator  qomusiy  olimlar  davr  O`rta  Osiyo, 

qolaversa, Sharq fanining taniqli namoyandalari edilar.  


Download 0,85 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   6   7   8   9   10   11   12   13   ...   78




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish