Oliy va oʻrta maxsus ta’lim

Axborotlar turlari

Mazmuniga qarab		iqtisodiy; huquqiy; sotsial; texnikaviy; tashkiliy; texnologik va hokazo.
Kelish manbai va foydalanish joyiga qarab		ichki axborot; tashqi axborot;
Kimga moʻljallanganligiga qarab		korxona uchun; boʻlim uchun; tsex uchun; uchastka uchun.
Barqarorlik xarakteriga qarab		oddiy axborot shartli-doimiy axborot; oʻzgarib turuvchi axborot.
Foydalanish uchun tayyorligiga qarab		dastlabki axborot; oraliq axborot; yakuniy axborot;
Davriyligiga qarab		smenali axborot sutkali axborot kvartallik va h.k.axborot.
Boshqaruv jarayonidagi vazifasiga qarab		direktiv axborot hisobot koʻrinishida axborot hisoboga olish boʻyicha axborot nazorat qilish boʻyicha axborot
Voqealarning kelib chiqishini aks ettirish vaqtiga qarab		tarixiy axborot joriy axborotlar perspektiv axborotlar
Moʻljallanganligiga qarab		bir maqsadli axborotlar koʻp maqsadli axborotlar, ya’ni koʻp muammolarni echishga moʻljallangan axborotlar.
Mustahkamlash va saqlash imkoniyatiga qarab		o¨zaki axborotlar yozma axborotlar ovozli axborotlar tasvirli axborotlar va h.k.
	Muhimligiga qarab		oʻta muhim axborot (koʻrsatma, qoʻllama) muhim boʻlmagan axborotlar va h.k.
	Toʻliqligiga qarab		toʻliq, kompleks axborotlar toʻliq boʻlmagan axborotlar
	Xarakteriga qarab		individual axborotlar funktsional axborotlar universal axborotlar
	Ishonchliliga qarab		ishonchli axborotlar ehtimolli axborotlar

Ishlab chiqarish doimiy rivojlanishda boʻlganligi sababli axborot turlari, soni va koʻlami ham koʻpayib boraveradi. Shu bois yuqorida keltirilgan turkumlashni toʻliq deb boʻlmaydi. Barcha boshqarish vazifalarini kompleks hal etish uchun axborotlar har bir boshqarish ob’ektining oʻziga xos xususiyatlarini hisobga olib aniq turkumlanadi.

Axborot tizimlari ikki xil boʻlishi mumkin.

Axborotlar tizimi

13.2-sxema. Axborotlar tizimi.

Oddiy tizim. Axborot paydo boʻlgan joydan iste’mol joyiga keltiriladi. Bunday axborot telefon orqali yoki signallar vositasida kelib tushishi mumkin. Bu turdagi axborot tizimi qoʻyi boshqaruv bosqichiga toʻ¨ri keladi. Ish joyidan masterga berilgan axborot bunga misol boʻlaoladi. Bunday axborotga deyarli ishlov berilmaydi.
Murakkab tizim. Bu tizim ishlab chiqarish va boshqaruv tarkibining murakkabligi bilan bo¨liq. Bu erda dastlabki axborot yuzaga keladi. Ishlov berishda hisoblash texnikasidan keng foydalaniladi.
Murakkab axborot tizimining har xil darajada mexanizatsiyalash va avtomatlashtirish turlari quyidagilardan iborat:

• Axborotlarni toʻla oʻzlashtirish davri.

Bunda axborot oddiy mexanizimlardan foydalanilgan holda butunlay qayta ishlanadi.

• Aralash axborot tizimi.

Bunda axborotni mexanizatsiyalashgan va avtomatlashgan qurilmalari yordamida oʻzgartirishlarga erishiladi. Bu tizim avtomatlashgan nazoratni ta’minlaydi, ba’zida korxonaning ishlab chiqarish faoliyati ustidan oddiy boshqaruv jarayonini amalga oshiradi.

• Axborot-ma’lumot tzimi.

Bunda koʻz bilan bajariladigan nazorat uchun ba’zi bir ma’lumotlarni berish bilan cheklanadi.

• Kuzatuv axborot tizimi.

Bu tizim avtomatlashgan nazorat va boshqaruvni ta’’minlaydi.
Keyingi ikkala tizim asosan texnologik jarayonlar toʻgʻrisidagi axborotlarni qayta ishlash uchun qoʻllaniladi.
Axborotlar tizimi - bu murakkab tizim boʻlib, oʻz ichiga turli xujjatlarni, axborot oqimini, aloqa kanallarini, texnik vositalar va avtomatik boshqaruv tizimlarini oladi. Butun axborotlar tizimi aniq va doimiy ishlashi lozim.
Har bir rahbarning uslubi koʻp jihatdan qaror qabul qilish uchun zarur va etarli axborotni olish va undan foydalanishda uning shaxsiy ishlash uslubi bilan belgilanadi.
Ishlab chiqarishni boshqarish - bu ijodiy jarayon, oʻziga xos bir san’at. U rahbarning xilma-xil ish usullarida namoyon boʻladi. Bu usullar esa rahbarga ushbu sohada oz omilkor kishilarning fikrini turli kanallar orqali aniqlash va bu fikrdan boshqarish jarayonida foydalanish imkoniyatini beradi. U oʻz fikrlarini har bir kishining ongiga etkazish uchun ham ma’lum xislatlarga ega boʻlishi kerak.
Rahbar suhbatdoshni shunday tinglay bilishi lozimki, suhbat natijasida ish haqida eng koʻp darajada foydali axborot olishi kerak. Bunga esa boshqarishning, ayniqsa oʻz qoʻli ostida?ilarning fikrlariga, soʻzlariga, taklif va tanqidlariga e’tibor bilan munosabatda boʻlgandagina erishish mumkin. Boʻysinuvchi kishi ma’lum ishini bevosita bajaradi va bu ishni boshqalardan koʻra yaxshiroq biladi.
Shuning uchun rahbar oʻz qoʻl ostidagilar bilan suhbat qilganida oʻzi uchun ayniqsa qimmatli boʻlgan axborotni olishni moʻljallashi kerak. Buning uchun ochiq gaplashish shartini yaratish lozim. Begonalar boʻlmasligi lozim, telefon qoʻn¨iroqlarini cheklash va hokazolar talab qilinadi.