Oliy va oʻrta maxsus ta’lim

Axborotni tanlash va ¨oyani shakllantirish. Bu bosqichda axborotni qabul qiluvchiga qanday topshiriqni, qaysi ¨oyani berish toʻ¨risida fikrlaydi va uni shakllantiradi.

Axborotlarni kodlashtirish va axborot (xabar)ni shakllantirish. Bu erda axborotni joʻnatuvchi oʻzining ¨oyasini chizmalarda, grafik va sxemalarda,

¸zma ovozda ¸ki tasvirda kodlashtiradi.

• 
  Aloqa qilish kanalini tanlash va axborot (xabar)ni uzatish. Kodlashtirish bilan bir qatorda axborotni uzatuvchi kommunikatsiyag? muvofiq ravishda uzatish kanalini tanlaydi. Shunday kanallar turkumiga: pochta, telefon, telefaks, elektron pochta, kompter shoxobchasi va boshqalar kiradi.
  
• 
  Dekodlashtirish va axborotni qabul qilish. Dekodlashtirish deganda uzatila¸tgan xabarni axborotni qabul qiluvchi fikriga oʻtkazish, belgilarda ifodalash tushuniladi. Agar bir tomon axborotni taklif etsa, ikkinchi tomon uni hech qanday toʻsiqsiz qabul qilsa axborot almashgan hisoblanadi. Ammo har xil toʻsiqlar sababli, axborot etkazilguncha yoʻl-yoʻlakay turli shov-shuvlarga duch kelib asl mohiyatini yoʻqotish mumkin. Shu sababli teskari aloqa ham mavjud.
  

. Axborotni talqin qilish va javobni shakllantirish. Bu bosqichda axborot uzatuvchi bilan axborotni qabul qiluvchi oʻz oʻrinlari bilan almashinadilar. Axborotni qabul qiluvchi olgan axborotni talqin qiladi va javobni shakllantiradi.

6. 
   Javobni uzatish. Shakllantirilgan javob tanlab olingan kanal orqali axborotni uzatganga qaytib uzatiladi va shu bilan kommunikatsion jara¸n tugaydi. Hozirgi paytda eng muhim kommunikatsiya vositasi sifatida kompyuterlar xizmat koʻrsatmoqda. Ular ¸rdamida axborot toʻplanadi, dasturlar tuziladi, ma’lumotlar banki hosil qilinadi. Kompyuterlar nafaqat ishlab chiqarishni boshqarish uchun, balki iqtisodi¸tning barcha jabhalari uchun oʻta zarur.
   

Shuni qayd qilish lozimki, shaxslar aro axborot almashuv jarayonida ayrim muammolar tu¨ilishi mumkin. Ounday muammolar turkumiga quyidagilarni qayd qilish mumkin:

• 
  Idrok qilishdagi ruhiy farq;
  
• 
  Ma’naviy (semantik) toʻsiq;
  
• 
  No verBal imo-ishoralar;
  
• 
  Filtrlash;
  
• 
  Aloqa kanallarining xaDdan tashqari koʻpayib ketishi;
  
• 
  Nomaqbul tashkiliy struktura (tarkib).
  

Ma’lumki, kishilar bir xil ma’lumotni oʻzlarining bilim darajalari, xa¸tiy tajribalari, qiziqish doiralari, Ehti¸jlari, xissiy tuy¨ularining turlichaligidan oʻzlaricha turlicha talqin qiladilar va qabul qiladilar. Bu oʻrinda rahbar bilan boʻysinuvchi oʻrtasidagi munosabat ham muhim rol oʻynaydi. Bir-biriga ishonch va oʻzaro bir-birini anglash bor joyda axborot koʻlami kengayadi, ularning aniqligi oshadi, javobgarlik ham bir xilda boʻladi.