Oliy va o’rta mahsus ta’lim vazirligi toshkent moliya instituti

Kivi
” va “
Yandeks
” hamyonlaridan 
o‘tkazmalarni amalga oshirishda aksariyat kriptovalyuta birjalarining komission 
to‘lovlari besh foizgacha yetadi. Britaniyualik jurnalist Jun Yan Von Shveytsariya 
tog’larida joylashgan mahfiy bunkerda bo’ldi – bu yerda “
Haro
” kompaniyasi o’z 
mijozlarining bitkoinlari kriptografik kalitlarini saqlaydi:

---

60 
Nazariy jihatdan qaraganda, electron valyuta sotib olishning eng oddiy va 
arzon usuli — joriy davrdagi eng foydali kurs bo‘yicha harid uchun yirik 
kriptovalyuta birjasiga bank o‘tkazmasini amalga oshirishdir. Ammo amalda bu 
jarayon bir qancha ob’ektiv va sub’ektiv sabablarga ko’ra, ancha murakkab 
hisoblanadi. Ko’pchilik banklar bu kabi bitimlarga juda ham salbiy va 
ehtiyotkorona munosabatda bo‘ladlar. Juda konservativ xolatda bo’lgan banklar 
esa yuqori texnologiyalar olamiga qiziqishingizni bilib qolishsa, sizning 
tabiatingizni aniqlash uchun va extiotkorlik asnosida hatto hisob raqamingizni 
vaqtincha yopib qo‘yishlari ham mumkin. Sizni va hisob raqamingizdagi 
mablag’lar harakatini maxsus vosilarni jalb qilgan xolda tekshiruv jarayoni haqida 
esa gapirmasa ham bo’ladi. Ho’sh, electron pullarning, shu jumladan, bitkoinning 
joriy kursiga nimalar ta’sir qilishi mumkin? Bitkoin bejizga raqamli oltin deb 
atalmaydi — uni chiqarish va tizimda yangi tangalarning paydo bo‘lishi doimiy 
ravishda qisqarib bormoqda va matematik formula bilan cheklangan 
(
mutaxassislaening fikrlariga ko’ra, 2034-yilga kelib bitkoinlarning 99 foizi 
chiqariladi
). Talabning oshishi bilan narxlar ham o‘sib borishi lozim. Boshqa 
tomondan qaraganda, hozirgi paytda bozorda tizimda foydalanish mumkin bo‘lgan 
tangalarning 10 foizi bilangina faol savdo qilinmoqda. Shuning uchun kursning 
keskin oshib ketishini birjaga yangi bitkoinlar oqimini jalb etish bilan qoplash 
mumkin. Bu bilan bog’liq bir savol hosil bo’ladi: Bitkoinlar kursi deyarli har doim 
o‘sib borishi ta’kidlanmoqda. Bir nechta bitkoin harid qilib, bir yildan so‘ng boyib 
ketish mumkinmi? Buning ehtimoli ancha yuqori, biroq har doim navbatdagi 
o‘sish oldidan kursning ikki-uch barobar tushib ketish xavfi mavjud. Shuning 
uchun yangi yil sovg‘alarida daromad qilishga umid qilayotgan bo‘lsangiz, siklga 
tushmay qolishingiz mumkinligini inobatga oling. 2017-yilning boshidan buyon 
bitkoin deyarli yigirma martadan ko’pga, efirium (
kapitalizatsiya bo‘yicha ikkinchi 
o‘rinda turuvchi valyut
a) esa 48 marta oshdi. Biroq keyinroq efirium qiymati ikki 
barobarga tushdi. Sabrli investor uchun daromad istiqboli ancha yuqori bo‘lishi 
mumkin. Maqola yozilayotgan paytda barcha kriptovalyutalarning jahon 
kapitalizatsiyasi 85 milliard dollarni tashkil etgan. Shu sababdan bozorning yanada 

---

61 
o‘sishi uchun barcha imkoniyatlar mavjud. Taqqoslash uchun: Rossiya aholisi 
bank depozitlari hajmi — 405 milliard dollar, AQShda bu ko‘rsatkich — 9 trillion 
dollar. Qimmatli qog‘ozlar dunyo bozori kapitalizatsiyasi esa 86 trillion dollar 
(2016-yil yakunida).