Оliy vа o‘rtа mахsus tа’lim vаzirligi nizomiy nomidagi toshkent davlat pedagogika universiteti

O‘yinni o‘tkazishga tayyorgarlik ko‘rish 
O‘yinni tanlash eng avvalo dars oldiga qo‘yilgan vazifaga bogʻliq bo‘ladi. 
Chunki uni aniqlashda, rahbar bolalarni yosh xususiyatlarini, ularni rivojlanishini, 
jismoniy tayyorgarligini, bolalarni sonini va o‘yinni o‘tkazish sharoitini hisobga 
oladi. 
Harakatli o‘yinlarda 3 dan to 300 tagachan kishi qatnashishi mumkin. 
Tashabbuskorlik sharoitida hammadan ko‘ra ko‘proq tez-tez 3-10 ta o‘yin 
qatnashchilariga mo‘ljallangan o‘yinlardan foydalaniladi. Ular odatda bolalar bilan 
mustaqil ravishda xovlilarda, maydonchalarda, shuningdek har xil yigʻilishlarda 
tashkil etiladi. O‘qituvchi, tarbiyachi, yetakchilar rahbarligida tashkil etilgan 
mashgʻulotlar (darsda, yigʻilishlarda, dam olish oromgoxlarida o‘tkaziladigan 
mashgʻulotlarda, sport maktabida) 20-40 ta harakatli o‘yinlar o‘tkaziladi. Katta 
bayramlarda kechalarda va bolalar ko‘p to‘plangan ommaviy sayillarda 100-300 
o‘yin qatnashchilariga mo‘ljalangan ommaviy harakatli o‘yinlardan foydalanish 
mumkin. 
O‘yinni tanlashda albatta o‘tkaziladigan mashgʻulotni shaklini hisobga olish 
shart (darsda, tanaffusda, zvenolar, bayramlarda, sayrlarda). Darsda va tanaffusda 
vaqt chegaralangan bo‘ladi; o‘yin mazmuni va vazifasi darsdagiga ko‘ra, 
tanaffusda boshqacha bo‘ladi; bayramlarda ayniqsa ommaviy va attraktsion 
o‘yinlaridan foydalaniladi bu o‘yinlarda har xil yoshdagi bolalar va turli 
tayyorgarlikdagi bolalar qatnashishlari mumkin.
O‘yinni tanlash va o‘tkazish to‘gʻridan-to‘gʻri uni joyiga bogʻliq bo‘ladi. 
Unga katta bo‘lmagan tor zalda, maydonchada yoki yo‘lakchada o‘yin bir chiziqqa 
saflangan xolda o‘tkaziladi, u o‘yinda o‘ynaydiganlar navbatma-navbat 
qatnashadilar. Katta zalda yoki maydonchada tarqalib yugurish katta va kichik 
koptoklarni uloqtirish va sport o‘yinlari elementlari bilan o‘ynaladigan o‘yinlarni 
o‘tkazish mumkin. Shahardan tashqariga sayrga va ekskursiyaga chiqqan vaqtida 
joylarda o‘tkaziladigan o‘yinlardan foydalaniladi. Qishda maydonchada qishki 
o‘yinlar changʻida, konkida, chinada va qordan har xil shakllar qorqizlar yasash 
mumkin. 
Ochiq xavoda o‘yinni o‘tkazishda obi-xavo sharoitini (ayniqsa qishda) 
hisobga olish zarur. Agarda havo xarorati past bo‘lsa bunday paytda barcha o‘yin 
qatnashchilari faol harakat qilishlari kerak. O‘yinda ko‘p turib qolish va o‘zini 
navbatini ko‘p kutib qolish xolatlaridan qochib qutilish kerak. Kunni issiq 
paytlarida eng yaxshisi kam harakatchang o‘yinlardan foydalanilgani ma’qul, 
chunki o‘yin qatnashchilari o‘yin topshiriqlarini navbat bilan bajaradilar. 

---

166 
Bolalarni katta sportga bo‘lgan katta qiziqishi bilan bogʻliq juda ko‘p 
o‘yinlar sport o‘yinlari va boshqa sport turlari elementlari bilan yaratilgan. Bu 
kichik va o‘rta yoshdagi o‘quvchilari qo‘lidan keladigan ular uchun turli-tuman 
sport turlariga ishtirok qiladigan shaklda ishtirok etishga ruxsat beradi: basketbolda 
(“To‘p uchun kurash”, “To‘p kapitanga”, “To‘rt tomonga to‘p uzatish”), 
voleybolda (“Voleybolchilarni to‘p uzatishi”, “To‘pni uzatdingmi o‘tir”).
Tarbiyaviy axamiyatga ega bo‘lgan milliy harakatli o‘yinlarni kengroq 
ommalatirish zarur. Bu esa har xil millat bolalari o‘rtasida do‘stlikni, har xil 
xalqlarni turmush xayoti va madaniyati ularni o‘ziga xos xususiyatlari bilan 
tanishtirishga yordam beradi.