Oliy va o ‘rta maxsus, kasb-h unar ta ’limi ilm iy-m etodik birlashm alari faoliyatin I muvofiqlashtiruvchi Kengash tomonidan nashrga tavsiya etilgan

---

65.011.3
B 23
Oliy va o ‘rta maxsus, kasb-h unar ta ’limi ilm iy-m etodik
birlashm alari faoliyatin i muvofiqlashtiruvchi Kengash
tomonidan nashrga tavsiya etilgan.
Mazkur o‘quv qo‘llanmada tovar-mahsulot bozorlarida 
bahoning amal qilishi, baholami shakllantirishda davlat siyosati, 
ichki va tashqi bozorlarda real amal qiladigan baho tizimi, baho 
turlari, bozor va iqtisodiyotda baho mexanizmidan foydalanish 
masalalari yoritilgan. Baho va bahoning shakllanish nazariyasini 
o‘rganish talabalaming dunyoqarashini kengaytiradi va kelajakda 
olgan bilimlarini amaliyotda qo‘llay olishlariga yordam beradi.
0 ‘quv qo‘llanma kollej va biznes-maktab talabalari uchun 
mo‘ljallangan.
T a q r i z c h i l a r : AlmardonovM. — TMI«Soliqvasoliqqatortish»
kafedrasi prof., i. f. d.;
Tuxliyev B. K.
— TDIU «Moliya va soliqlar» 
kafedrasi dotsenti.
ISBN 978-9943-303-19-5
© «ILM ZIYO» nashriyot uyi, 2006- y.

---

KIRISH
Iqtisodiy islohotlami yanada chuqurlashtirish sharoitida, 
iqtisodiy jarayonlarda baho iqtisodiy kategoriya sifatida asosiy 
o ‘rin tutadi. Baholarni shakllantirish uslublarida yangicha 
yondashish kuzatiladi. Baholarni belgilashda talab va taklif, 
tovaming nafliligi va sifati muhim rol o ‘ymydi. Baholarni 
belgilash va tartibga solishda davlat hukumat organlarining 
funksiyalari oshib boradi.
Baholarni shakllantirish va tartibga solishda Prezidentimiz
I. A. Karimov ta’kidlaganidek, budjet va soliq islohotlarini 
yanada chuqurlashtirish, iqtisodiyotni barqaror yuqori 
sur’atlar bilan o ‘stirish, barqaror va balanslashtirilgan 
makroiqtisodiy ko‘rsatkichlarni ta ’minlash muhim o ‘rin 
tutadi1. Baholarni shakllantirish nazariyasi va amaliyoti 
talabalarga bozor munosabatlaridagi izdan chiqish hollari va 
davlatning iqtisodiyotini tartibga solish uchun aktiv ishtirok 
etish, bozor konyunkturasi ta’sir ko‘rsatishini chuqur anglab 
yetishga yordam beradi.
Bozor sharoitida baho raqobat, resurslar va kapitalni qayta 
taqsimlash instrumenti bo‘lib xizmat qiladi, chunki ular 
faqat talab va taklif ta’sirida shakllanib, ulami o‘zida turlicha 
mujassamlashtiradi, ya’ni bu jarayon aholining to‘lovga qobillik 
darajasidan to jahon baholarining belgilanishigacha davom 
etadi.