Oliy o‘quv yurtlarining nomutaxassislik fakultetlari

Tasavvuf, ya’ni so
‘
fiylik
islom dini asosida shakllangan 
diniy-falsafiy oqim bo‘lib, poklangan, zohid, taqvodorlik 
ma’nosini anglatadi. Uning asosida bu dunyo lazzatlarida voz 
kechish orqali Ollohga yetish, uni bilish, u bilan birlashish 
yo‘lini qidirish yotadi. Sufiylik, Qur’on va shariat talablarini 
albatta so‘zsiz bajarish, o‘zini Xudoning quli deb bilish kabilar, 
o‘z xohishi bilan poklanib, Ollohga, ruhiy ma’naviylikka 

---

172 
singish orqali erishishga asoslanadi. Tasavvuf ta’limoti asosida 
inson faoliyati va uning kamoloti yotadi.
Tasavvufda ruhni kamolotga, uning so‘nggi maqsadi 
Ollohga erishuv yo‘llari to‘rt bosqichdan iborat: birinchi
bosqich-SHARIAT deb ataladi, unda avvalambor, shariatning 
barcha talablarini bajarish va unga bo‘ysunish talab etiladi. 
Ikkinchi bosqich -TARIQAT deb ataladi. Unda murid o‘z shaxsi 
istaklaridan voz kechib, o‘zini pir ixtiyoriga topshirishi kerak. 
Uchinchi bosqich-MA’RIFAT bo‘lib, unda so‘fiylar koinotning 
birligi Xudoda mujassam bo‘lishini, yaxshilik va yomonlikning 
nisbatini aql bilan emas, qalb orqali anglab olishlari kerak 
bo‘ladi. To‘rtinchi bosqich HAQIQATdir. Bunda so ‘fiy shaxs 
sifatida tugab, Xudoga -mo‘ljallangan haqiqatga yetishishi, 
Ollohga singib ketishi va natijada abadiylikka erishuvi zarur. 
Bu jarayon ma’lum davomli vaqtni talab etgan. Maxsus ruhiy 
jismoniy harakat, faoliyat, sig‘inish, ibodatlar, ohanglar 
yordamida amalga oshirilgan. 
Tasavvufning ijtimoiy asosini shaharlardagi hunarmandlar, 
mayda savdogarlar tashkil qilgan. IX -X asrlardayoq Iroq va 
Eronda uning yirik vakillari vujudga keladi. Movaraunnahrda 
esa tasavvuf ta’limoti X asrdan boshlab yoyila boshladi. 
Hozirgi O‘zbekiston hududida tasavvufning rivojlanishida