Oliy nerv faoliyati

Shartli reflekslar

• Shartli reflekslarning markazi bosh miya katta yarimsharlari po’stlog’ida joylashgan. Bu reflekslar bola tug’ilgan vaqtda bo’lmaydi, ular odamning hayoti davomida hosil bo’ladi. Shartli reflekslarning nerv yo’llari ham bola tug’ilgan vaqtda bo’lmay, keyinchalik tarbiya, bilim olish, hunar o’rganish va boshqa hayotiy tajribalar asosida hosil bo’ladi. Shartli reflekslar shartsiz reflekslar asosida hosil bo’ladi. Shartli refleks hosil bo’lishi uchun oldin shartli ta'sirlovchi, uning ketidan shartsiz ta'sirlovchi ta'sir etishi kerak.

Refleks turlari

• Reflekslar yuzaga kelish sababiga, ahamiyatiga, natijasiga va boshqa xususiyatlariga ko’ra quyidagi turlarda bo’ladi:

Refleks
turlari
Biologik
ahamiyatiga
ko’ra
Refiekslar
natijasiga
ko’ra
Foydali va
zararli shartli
reflekslar
Birinchi
va ikkinchi
signal
sistemasining
shartli reflekslari

Biologik ahamiyatiga ko’ra:

• ovqatlanish reflekslari — organizmni ovqat bilan ta'minlashga qaratilgan;
• himoyalanish refiekslari — organizmni tashqi muhitning noqulay ta'sirlaridan himoya qilishga qaratilgan;
• mo’ljal olish refleksi — notanish joylarga borib qolganda odam o’zi turgan joyni, yo’lni aniqlashga qaratilgan;
• jinsiy reflekslar — nasl qoldirishga qaratilgan.

Reflekslar natijasiga ko’ra, musbat va manfiy bo’ladi:

• musbat reflekslar ma'lum bir ishni bajarishga qaratiladi. Masalan, yurish, yugurish, ovqatlanish, o’qish, yozish, gapirish va hokazo. Svetoforning yashil chirog’ida odam harakat qilib ko’chani kesib o’tadi. o’qituvchi o’tgan darsni so’raganda o’quvchi o’rnidan turib javob beradi;
• manfiy reflekslar odam harakatini, bajarayotgan ishini ma'lum vaqt to’xtatishga (tormozlashga) qaratilgan. Masalan, svetofornig qizil chirog’i yonganda odam harakatdan to’xtab, to yashil chirog’i yonguncha kutib turishi bunga misol bo’ladi.